Skäddel

	Skäddel
	Statistieke
Ienwoonertaal	2.442 (2006)
Fläche	35,00 km²
Befoulkengstichte	70 km²
	Politik
Lound	Düütsklound
Buundeslound	Läichsaksen
Loundkring	Kloppenbuurich
Meente	Seelterlound
	Uur
Postleittaal	26683
Tiedzone	UTC +1
* Suumertied	UTC +2
Koordinoaten	53° 4′ 0″ N, 7° 42′ 0″ A
Websiede	www.scharrel.de

*Skäddel mäd Säärke, oolde Boanhof un Määlne (1992).*

Dät Säntrum fon Skäddel mäd Säärke, Skoule un Määlne

Moaiklokjewoold un -see und oolde Ticheläi

Skäddel (oolde Skrieuwwiese: Schäddel) is n Täärp in dät Seelterlound mäd 2442 Ienwoonere (2006). Skäddel waas fröier dät maast suudelke Täärp fon Seelterlound, eer in'n Begin fon't 19. Jierhunnert ju Buurskup Seeidelsbierich äntstuude, ju sik gau tou een groot Täärp äntwikkelde. Tou Skäddel heere do Buurskuppe Bäätholt, Heeselbierich, Näiwal, Loanghoarst, Knülke un Skäddelerdom.

Etymologie

Tou dän Noome Skäddel is tou ferglieken dät alleweegense foarkuumende Scharrel, Scharlo mäd Gruundwoud (twäide Lid) la, Hoochdüütsk Loh ' Woold af eepene Steede deeroun', wät in fuul Noomen apträt. As Bestimmengswoud is tou ferglieken dät Ooldhoochdüütske scar 'Plouchscheede', Iesloundsk sker 'Klippe'. Dät kon waiwiese ap ne staile Kaante so as bie Skäddel dät uur 6 m. hooge Halkoouger. Also 'Woold mäd staile Kaante'.

Geografie

Gans fröier waas Skäddel dät maast suudelke Täärp fon Seelterlound, däälich is dät Seedelsbierich. Noudelk fon Skäddel lait Roomelse. Truch Skäddel fljut ju Seelter Äi. Bie Skäddel lääse die Maiglöckchenwoold un die Maiglöckchensee. Die Seelter-Äi-Paad lapt truch Skäddel.

Geskichte

Dät eerste Moal in ju Geskichte heere wie wät uut Seelterlound in n Uurkunde fon 1319. Ounnuumen wäd ne Besiedelenge uut dät Noude wai in dät leete 13. Jierhunnert.

Uut 1613 is deer n Dokument, dät die Pestoor do Bäidene Unnnergjucht rakt. Siet dän 1. Nov. 1657 wieren deer 2 Jesuiten in't Seelterlound un deer wuuden two Skoulen iengjucht, een in Roomelse un een in Skäddel. Ju eerste Skoule wuud 1658 baud, die eerste Koaster waas Hermann Kiep.^[2]^[3]^[4]

Ju katoolske Säärke 'St. Peter un Paul' wuud fon 1858-1860 truch dän Säärkebaumeester Bernhard Hensen uut Suugel baud.

Bie ju Gebietsreform fon 1974 wuuden Skäddel un Seedelsbierich mäd do Meenten Roomelse un Strukelje tou ju Meente Seelterlound touhoopefoatet.

In 2011 kreech Skäddel ju Unnerskeedenge "Gouldtäärp 2011 fon dän Loundkring Kloppenbuurich".

Kultuur

Seelterfräisk

In Skäddel stoant dät Seelterfräiske Kulturhuus, dät Fereensbauwierk fon dän Seelter Buund, dät is die oolde Boanhoaf. Deer is uk n Radiostudio, wier Fräiwilligere dät seelter Program 'Middeeges' foar Ems-Vechte-Welle seende. Et rakt deer uk n Biblioteek mäd Bouke in ju seelterfräiske Sproake.

Bauwierke

Ju katoolske Säärke 'St. Peter un Paul'.
Die oolde Boanhoaf, däälich dät Seelterfräiske Kulturhuus fon dän Seelter Buund un Station fon ju Museumsiersenboan Ammerlound-Seelterlound MAS.
Wiendmäälne in ju Määlnesträite.
Ju oolde Skäddeler Ticheläi

Wiendmäälne un Määlnemuseum

Ap Läiwerkekomp hieden do Skäddeler un Roomelster fröier ne Määlne mädnunner.
Fluks noudaastelk fon Skäddel häd ne Määlne steen ap dän Määlnbält buppe dät Loundstuk Määlnäkker.
Ju Skäddeler Määlne "Hanekamps Wiedmäälne" mäd n Heimatmuseum un Woainremise is ne Galeriehollounder-Wiendmäälne fon 1870 un stoant däälich ap de Tonge in ju Määlnesträite. Oainer is siet 1980 ju Meente Seelterlound. Ju wuud 1985 renoviert un is noch ful betriebsbereit. Ju ganse Holtkonstruktion is siet dät Jiehr 1870 noch uunferannert. In t Innern fon ju Määlne sunt masse oolde loundwirtskuppelke Reewen uutstoalt. Geläägentlik sunt hier uk Uuustaalenge mäd Bielden fon einheimische Künstler tou sjoon. In ju Määlne kon siet n poor Jiere uk hilked wäide. Ju Määlne kon alle two Wieken suundais besichtiged wäide. Dät wäid organisierd fon dän Skäddeler Määlnefereen.

Kultuurelle Fereene

Sport

Turnhalle un deer is n Skutsfereen "Hubertus".
Sportverein Scharrel von 1923 e.V.

Bedrieuwe

Gebr. Bruns Heizungskesselbau GmbH
Nikko-Wierk, Näiwal
Claassen-Maschinenbau GmbH Skäddel - Moaket Metaldeele
Eedwierk Brinkmann, Skäddel

Bädden in ju Meente Skäddel

Theo Deddens
Theo Griep, Loanghorst
Wilhelm Awick (litje Wüllm)
Wilhelm Awick-Meyer, Bäätholt
Hermann Tellmann, Fäärmesound
Hermann Knelangen, Seedelsbierich
Heinrich Kröger
Adelheid Pörschke

Wilhelm Awick (litje Wülm)
Theo Griep, 1958
Theo Deddens

Buurmästere fon Skäddel bit tou 1974

1946 - 1961 Wilhelm Awick-Meyer
1961 - 1968 Hermann Tellmann
1968 - 1972 Hermann Knelangen
1972 - 1974 Heinrich Kröger

Sjuch uk

Geskichte fon do Skäddeler Skoulen

Ferbiendenge ätter buuten

Wikisource: Dät oolde Tärp Schäddel – Wällensammelenge

Dät eerste Skäddeler Meentehus
Skäddeler Meentehus, 1970er Jiere
Gebiet bie ju Määlne fröier
Ju oolde Skäddeler Ticheläi mäd dan hooltenen Bäidenstuun, 1954
Skäddel uum 1960
Ju Skäddeler Foulksskoule 1950er Jiere - links die Ounbau fon ju evangeelske Foulksskoule
Ju Skäddeler Säärke mäd Säärkhof
Bie ju Skäddeler Säärke mäd Poute fon dän Säärkhof, 1950er Jiere
Dät Täärp in do 1950er-Jiere
Winkel fon Franz Fortmann, 1950er Jiere

Wällen, Anmäärkengen un Ätterwiesengen

Wällen, Anmäärkengen un Ätterwiesengen:

↑ Bürgerverein Skäddel
↑ Websiede Litje Skoule Skäddel: 400 Jier skäddeler Skoulen
↑ Franz Dwertmann: Das grosse Sterben der kleinen Schulen, Vechtaer Druckerei und Verlag, 1984, ISBN 3-88441-025-3
↑ Franz Strotmann, Kleine Schulchronik des Saterlandes, Sept. 1983

Täärpe un Buurskuppe in Seelterlound

Bauwierke in Seelterlound
Säärken Roomelse \| Seedelsbierich \| Skäddel \| Strukelje Määlne Hollen \| Skäddel Uur Klaaster Boukeläsk \| Marine-Seender Roomelse \| Seelterfräisk Kultuurhuus

[1] Bürgerverein Skäddel

[2] Websiede Litje Skoule Skäddel: 400 Jier skäddeler Skoulen

[3] Franz Dwertmann: Das grosse Sterben der kleinen Schulen, Vechtaer Druckerei und Verlag, 1984, ISBN 3-88441-025-3

[4] Franz Strotmann, Kleine Schulchronik des Saterlandes, Sept. 1983

[1]

[2]

[3]

[4]