Zum Inhalt springen

Foan

Uut Wikipedia
(Fäärelaited fon Foane)
Dät "Heidemoor", Läichsaksen
Wäästfoan bie Roomelse
Foan mäd greeuwen Eed in n Winter in dät Foangebied Petersfeen bie Ooldenbuurich
Foangebied "Molberger Dose" bie Kloppenbuurich
Foangestrich "Ewiges Moor" in Aast-Fräislound
Dät Rhedener Geestmoor in ju Diepholzer Moorniederung
Bad Suelzer Foan, Släswiek-Holstein
Foangestrich Hohes Venn in Belgien
Foan in Bargerveen (Foangestrich Bourtanger Foan), Niederlounde
Foan in Culloden, Skotlound
Heedeflääche in die Foan fon Cornwall, Änglound
Eedgrääb an ju Elisabethfeentjer Sträite, Roomelse, 1963
Eedoubau däälich: Die Eed wäid oufrääsed, Bierge mäd Eedmul foar Substraateed

Foane (eenpeld die Foan, dt. Moor) rakt dät in fuul Lounde ap de Waareld. Do maaste Foane rakt dät up dän noudelke Deel fon ju Waareld, uk in Europa. Wäästelk fon Düütsklound sünt in Belgien un do Niederlounde fuul Foangebiete. An do Niederlounde is dät al deeroan tou sjoon, dät fuul Meenten n Noome hääbe mäd -veen (Wäästfräisk -fean). um dät Skeed twiske dät Oamselound un do Niederlounde läit dät grootste Foangebied fon Europa, die Bourtanger Foan.

  • Foangestriche ap ju Waareld
    Foangestriche ap ju Waareld
  • Ökologieske Foantypen
    Ökologieske Foantypen
  • Apbau fon n Foan
    Apbau fon n Foan

Düütsklound

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Uk in Düütsklound sünt där fuul Gestriche mäd Foane. Do maaste Foane sünt oubaud af kultivierd. Fuul Foangebiede stounde unner Natuurskuts, där kon naan Eed moor greeuwen wäide. Do Eedgreeuwbedrieuwe mouten maast do Foangebiede wier renaturierje. Do maasten Foane in Düütsklound sünt in Nouddüütsklound. In Läichsaksen un Bremen roakt dät mädnunner so n 249.200 Hektoar Foan.In Läichsaksen stounde 54.000 Hektoar Foan unner Natuurskuts. 12.000 Hektoar sünt renaturierd, dät skälle bit dät Jier 2050 62.000 Hektoar wäide. Der sünt blood noch 3.600 Hektoar, do noch nit oubaud sünt.

Twiske Bremen, Ossenbrääch un Hannover in Läichsaksen läit ju Diepholzer Moorniederung. Dät is n Foangebied fon 105.000 Hektoar, wierfon 15.000 Hektoar unner Natuurskuts stounde. Fon ju Diepholzer Moorniederung sünt noch groote Deele ärhoolden, dät skäll dät am bäästen ärhooldene Foan fon Läichsaksen wääse. Tou dät Gebied hääre 15 Foangestriche, wieruuner dät Rehdener Geestmoor, dät Oppenweher Moor, dät Goldenstedter Moor un dät Wietingsmoor.

Sjuch hier: Fideo Diepholzer Foan

Seelterlound

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Die Foan moakede fröier dän grootste Deel fon ju Uurfläche Seelterlounds uut. In Seelterlound sünt die Aastfoan un die Wäästfoan toun grooten Deel afbaud af kultivierd. Där sünt uk Renaturierenge in Goang sät wuuden. In dän Wäästfoan bie Roomelse lait dät Gebied fon do Marineseender. Dät is n Natuurskutsgebiet und däär hääbe sik al fuul Dierte wier ienfuunen. So sünt in dät Gebied 34 Fuugeloarden wier täld wuuden. Fon Roomelse uut kon moan mäd dän "Seelter Foonkieker" in dän Wäästfoan fiere. Deerbie wäid do Besäikere fuul uur die Foan fertält. In dät Foan- un Feenmuseum Elisabethfeen kon moan uk fuul uur die Foan wies wäide.

Dichte bie dät Seelterlound sünt noch fuul moor Foane:

Düsse Foane stounde toun grootsden Deel unner Natuurskuts.

Eed-Oubau un Kultivierenge

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Sjuch foar düssen Absatz do Artikkele Eedgreeuwe un Aastfoan.

Renatuurierenge

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

In do maaste Eed-Oubaugebiede sünt Renatuurierenge in Goang sät wuuden. Deertruch skäll deer wie n nai Foan woaksje. Die Foan woaksed so n Millimeter in't Jier. Dät is dan moan 1 Meter in Duusend Jiere un dät n näi Foan woaksed duurt dan uk moordere Duusend Jiere.

In dät Huvenhoops Foan twiske Bremen un Hambuurich hääbe se so n 150 Hektoar fon dän Foan outränd. Dät skäll deer in dän Originaol-Toustoand blieuwe un kon deer fääre woaksje. Wier deer al Eed oubaud is, wäid die Foan renatuurierd, so dät deer n nai Foan woaksje kon.

  • Die Huvenhoopsfoan in Originoal-Toustoand
    Die Huvenhoopsfoan in Originoal-Toustoand
  • Dät Renatuurierendgebied in dän Huvenhoopsfoan
    Dät Renatuurierendgebied in dän Huvenhoopsfoan
  • Renatuurierengsgebied bie Seelterlound in Swonnebiergerfoan
    Renatuurierengsgebied bie Seelterlound in Swonnebiergerfoan

Foanlieken

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Lieke fon dän "Tollund-Mon", fuunen in Tollund, Jütlound

Bie dät Eedgreeuwen sünt oafte Foanlieken fuunen wuuden. Aal mädnunner sünt deer wäil so n 2.000 Lieken fuunen wuuden. Allinich in Dänemark sünt moor as 500 Foanlieken funnen wuuden. Do hääbe maast al n poar hunnerd af n poar duusend Jiere in dät Eed lain. Truch dät suure Woater sunt do Lieken konservierd wuuden un oafte gaud ärhoolden. In Seelterlound sünt noch neen Lieken fuunen wuuden, man in Husbäke bie Edewäächt is 1936 n Mon fuunen wuuden. Die is ieuwenske uur Foanlieken in dät "Landesmuseum für Natur und Mensch", in Ooldenbuurich tou sjoon.

Tichte bie Seelterlound, bie Burloage in ju "Esterweger Dose" is in dät Eedoubaugebiet fon dät Moorgut Seedelsbierich ap n 27. Februoar 1939 truch dän Eedgreeuwer Heinrich Breer ne Foanlieke fon n jungen Wänt funnen wuuden. Ju Lieke fon "Burli" was al fon 2005-2009 in dät Foan- un Feenmuseum Elisabethfeen uutstaald un is nu bie ju "Universitätsklinik Hamburg-Eppendorf" truch moderne Methoden unnersoacht wuuden. Die Wänt was twiske 12 und 14 Jiere oold un is twiske do Jiere 1046 un 1164 stuurwen. Ju Skelett-Lieke wäd nu in dät "Landesmuseum für Natur und Mensch" in Ooldenbuurich uutstald und kumt in August 2012 wier touräch ätter dät Foan- un Feenmuseum in Elisabethfeen.

In Burloage-Klostermoor II bie Rauderfeen is 1953 n besünners gaud ärhooldenen Huund uutgreeuwen wuuden, dät wier dät eerste Moal, dät n Diert fuunen wuud. Ju lääsde Lieke, ju in Läichsaksen fuunen wuud, waas in dät Jier 2005 dät Wucht Moora fon dän Uchter Foan. Siedäm dät Eed maskinell greeuwen un feroarbeidet wäd, is in dän Eedmull maststieds niks moor tourääch tou fienden.

Sjuch hier:


Literatuur:

  • Heft 74 der Schriftenreihe des Landesmuseums Oldenburg „Natur und Mensch“ unter dem Titel „Das Kind aus der Esterweger Dose – Dokument einer außergewöhnlichen Skelett-Moorleiche“

Gedicht

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

„Der Knabe im Moor“

  • „O schaurig ist's übers Moor zu gehn,
  • Wenn es wimmelt vom Heiderauche.
  • Sich wie Phantome die Dünste drehn
  • Und die Ranke häkelt im Strauche,
  • Unter jedem Tritte ein Quellchen springt,
  • Wenn aus der Spalte es zischt und singt-
  • O schaurig ist's übers Moor zu gehn,
  • Wenn das Röhricht knistert im Hauche!
  • […]
  • Was raschelt drüben am Hage?
  • Das ist der gespenstische Gräberknecht,
  • Der dem Meister die besten Torfe verzecht;
  • Hu, hu, es bricht wie ein irres Rind!
  • Hinducket das Knäblein zage.“

Annette von Droste-Hülshoff, 1842

Die ganse Täkst fon dät Gedicht stound hier

Bielde

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Foan-Loundskup

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
  • Eed mäd Ploanteräste
    Eed mäd Ploanteräste

Plonten

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Dierte

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Insekte

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Sjuch uk

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

Ferbiendengen

[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Fon "https://stq.wikipedia.org/w/index.php?title=Foan&oldid=120298"