Bayano

Bayano, uk bekoand as Bayamo, Vallano, Vayamo, Vaino of Ballano waas n fluchteden Skloue, die wilst do 1550er Jiere in Panama as Uppermon fon fluchtede Sklouen do Honnelsweege twäärs uur ju Lound-Äängte uunseeker moakede, wier do Spoaniere dät Gould un Säälwer transportierden dät jo do Inka in Peru ounuumen hieden. Fluchtede Sklouen, do sik deelwiese mäd Indioanere ferbuunded hieden, fierden junner oafter Guerilla-Kriege juun do Spoanske, man ju Revolte unner Bayano waas ju grootste sukke Revolte in Panama in't 16. Jierhunnert.

Bayano heerde fermoudelk tou dät muslimiske Foulk fon do Mandinka uut Wääst-Afrikoa, bit hie in 1552 fangen un as Skloue ap n Skip ätter Amerikoa broacht wuude. Hie hiede mäd 400 uur Sklouen fluchtje kuud, uumdät dät Skip ap Gruunde fäästseeten waas. Monken do Spoanske wuude hie bolde bekoand as "el rey negro Bayano", "die swotte Köönich Bayano", foar dän do Nood hieden. In 1556 kreech Pedro de Ursúa fon dän peruoansken Vize-Köönich Andrés Hurtado de Mendoza dän Apdraach, Bayano militärisk tou uurwinnen. Man as de Ursúa truch dän Rienwoold keemen waas un ju Fäästenge fon Bayano un sien Ljuude saach, moaste hie fääststaale, dät ju mäd sien Middele nit ientouniemen waas. Also honnelde hie mäd Bayano n Woapenstilstound uut un booden him oun, Panama twiske do Spoaniere un sien Ljuude aptoudeelen. As do Spoanske touhoope mäd do Apstoundiske hiere Eenigenge fierden, dieden do Spoaniere do Apstoundiske n Middel in dän Wien, un as do aal beduust wieren, noomen jo do mee un broachten jo aal wier in'e Skloueräi. Bayano sälwen wuude leeter as Trophäe foar dän Vize-Köönich ätter Lima broacht, fon wier hie as fräien Mon ätter Spoanien uutwonnerde. Junner lieuwde hie ferhooldnismäitich wäilhääbend unner Huus-Arrest, bit hie aan natüürelken Dood stoorf.