St.-Nikolaus-Säärke (Borssum)
Ju evangeelsk-reformierde St.-Nikolaus-Säärke stoant in Borssum, dät tou ju Stääd Oamde heert, un is in ju aastfräiske Stääd dät ooldste Bauwierk, dät noch stoant.
Historie
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Die Bau fon ju Säärke begon in't 13. Jierhunnert. In't Foaren wuude aan kunstelken Bäält foar dät Täärp apskädded, un in ju Midde deerfoan wuude ju Säärke un Noudwäästelk deerfon aan Klokkenstoul fon dän Parallelmuure-Typ in dän Stil fon ju leete Romanik uut Baksteene apgjucht.[1] Uk, wan in'e Twisketied düt un dät uumebaud wuuden is, gungt dät Goddeshuus in sien Kääden ap ju romoanske Soal-Säärke tourääch. In't Middeloaler heerden Groot-Borssum un Littik-Borsum tou ju Propstäi Oamde in't Bistum Munster.[2] In ju Reformatsjoons-Tied sloot sik ju Meente eerste dän luthersken un toulääst dän reformierden Gloowe oun. Bestimmend wierkede Hermannus Aquilomontanus (1488/89–1548) in Borssum, die in 1531 fon Hero von Oldersum as Pestoor iensät wuuden waas. Hie liet uut ju Säärke aal do Oaltere un Bielden wächdwo, uumdät hie meende, dät dät Ougodder-Bielden ("Götzenbilder") wieren. Uk ju Liturgie moakede hie sljuchter.
In dän Loop fon do Jierhunnerde ferfäl ju Säärke moor un moor, sodät ju Meente in do Jiere 1912/13 een twäide Säärke in dän Juugendstil baude. Leeter tjoonde dät oolde Bauwierk as Bäidenstuun un Meenskupshuus fon't Täärp. Ju St.-Nikolaus-Säärke wuude uurloang baufaalich un blieuw ap't lääste sleeten, bit juun Eende fon't 20. Jierhunnert een groote Renovierenge begon. Sänt ju in't Jier 2004 wier in Bedrieuw nuumen wuude, wät ju toumäts as Kapälle foar Begreeuwengen, as Hochtieds-Säärke, foar Familien-Fierelkhaiden un foar Antoachte fon ju Säärke-Meente bruukt.
Baukunst
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ju aastede Soal-Säärke uut leet-romoanske Tied wäd fon een Täk mäd n Hom ousleeten. Do Loangssieden wäide truch Rundbooge-Finstere truchbreeken. Wilst ju Wäästersiede een Finster häd, is ju Aastersiede däälich sunner Finstere. In't Aaste fon ju Suud-Muure fint sik een Rundbooge-Poute, oun ju Noudsiede een mäd n Spit-Booge.
Iengjuchtenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext].jpg)
Die Binneruum häd een Holtboolke-Dääke, ju ljoachtblau strieken is. Truch Woogen, do an ju Aast- un Wäästsiede ätters ienleeken wuuden, is dät Säärkeskip binne ferkuuted. Die Foutbeen foar ju Aasterwooge is uum two Stappen haager. Tou ju Iengjuchtenge heeren do Grääf-Ruumten fon do Haudlinge fon Groot-Borssum unner ju Oalter-Ruumte fon dän Chor, die däälich truch een Wooge outränt is un fon ju Aastersiede betreeden wäide kon. Deer fiende sik uk moorere Grääfploaten un dät Dubbelgrääfmoal foar Aeldt Friese zu Uttum († 1593) un sien Wieuwmoanske, do in ju Dracht fon hiere Tied deerstoald wuuden[1] Foar ju ienleekene Aaster-Wooge stounde een eenfach Leesepult un aan Deep-Kum in Pokoal-Foarm. Träi jeelmäskene Ljuchtere sierje dän Ruum, die deerfon ousäin sljucht is. Die romoanske Deep-Kum uut ju Äntstoundengs-Tied fon ju Säärke häd sien Steede nu in ju näie Säärke.
Die wäästelke Beriek is truch een holtene Wooge ouskat, ju buppe Finstere oane häd. As ju Säärke in 2004 näi ienwäid wuuden is, häd me een bruukte Oargel fon Alfred Führer fon 1958 uut Lilienthal kooped. Dät Instrument häd fieuw Registere un een ounhongd Pedoal. Ju stoant foar ju wäästelke Binnenwooge liek ap'e Gruunde.
Wällen un moor
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- Düssen Artikkel häd sin Uursproang grootstendeels in een Uursättenge uut ju düütsksproakige Wikipedia.
Literatuur
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- Gottfried Kiesow: Architekturführer Ostfriesland, Verlag Deutsche Stiftung Denkmalschutz, Bonn 2010 (ISBN=978-3-86795-021-3)
in't Internät
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Commons: St.-Nikolaus-Säärke (Borssum) – Sammelenge fon Bielden, Filme un Heerdoatäie- Internät-Siede fon ju Säärke-Meente
- Genealogie-Forum: Borssum
Foutnooten
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- ↑ 1,0 1,1 Georg Dehio: Dehio - Handbuch der deutschen Kunstdenkmäler: Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, Bremen, Niedersachsen. Deutscher Kunstverlag; Auflage: Neubearbeitung, stark erweiterte Ausgabe. München, Berlin (1. Januar 1992), ISBN 3422030220, S. 244.
- ↑ Menno Smid: Ostfriesische Kirchengeschichte. (Ostfriesland im Schutze des Deiches, Bd. 6). Selbstverlag, Pewsum 1974, S. 42.
Hööchtenwäid failt, sjuch Foarloagenbeskrieuwenge (düütsk)