Graubünden

Woapen fon Graubünden

Ju Swaits, Graubünden rood ienteekend

Graubünden (Oukuutenge GR; swaitserdüütsk Graubünda, Bündnerland, Rätoromanisk Grischun [ɡʁiˈʒun], italieensk Grigioni [ɡriˈdʒoːni], Frantsöösk Grisons) is aan Kanton fon ju Swaits un lait heel un aal ap dät Rebät fon do Alpen.

Do Amtssproaken fon Graubünden sunt Düütsk (wät 76 % fon ju Befoulkenge baale), Rätoromanisk (wät 14 % fon ju Befoulkenge baale) un Italieensk (wät 10 % fon ju Befoulkenge baale). Ieuwenske dän Tessin is Graubünden somäd aan fon man twäin Swaitser Kantone mäd Italieenske Amtssproake un die eensige mäd Rätoromaniske. Grootste Steede un uk Haudsteede in dän Kanton is ju Stääd Chur.

Die hoochste Bierich is die Piz Bernina, die 4048,6 Meetere aproaget. In dän Kanton lait die Faander-Rhien un die Bääter-Rhien, do bee groote Wäl-Äien fon dän Rhien, die bie Reichenau midde in dän Kanton uut do bee touhoopefljut. Dät rakt oaber in dän Kanton uk Doale, wier dät Woater ätter ju Donau un dän Po oufljut. Wäkke beteekenje Graubünden deeruum as "dät Täk fon Europa".

Tou do wüülde Dierte, do in dän Kanton lieuwje, heert een heele Riege Besunnerhaide: die Rood-Hart (Cervus elaphus), ju Gämse (Rupicapra rupicapra), die Alpen-Steenbuk (Capra ibex), dät Murmeldiert (Marmota marmota), die Boart-Gaier (Gypaetus barbatus), die Wulf (Canis lupus) un die Luks (Lynx lynx). Toumäts is sogoar die Bruunboar (Ursos arctos) in Graubünden unnerwaiens, uk wan sik noch neen fääste Populatsjoon bilgje kuude. In Graubünden lait uk die Swaitseriske Nasjonoalpark, wier mäd n bitje Gluk wäkke fon do säildene Dierte bekieked wäide konnen.