Roode Hüüne

Uut Wikipedia
Grööte fon Roode Hüüne in Fergliek tou ju Sunne
Äntwikkelenge fon Stierne fon ferskeedene Masse in dät Hertzsprung-Russelldiagram. In de Midde (gräin) die roode Hüüne (RG).

Ne roode Hüüne (un die deermäd ferbuunene orange Hüüne) is n Stiern die der ap Eende fon sien Liuensduur keemen is. Ju Spektroalklasse fon n rooden Hüüne M af K (orangen Hüüne) un die Luchtkraft Klasse II af III. Biespiele fon roode Hüünen sunt do Koolenstofstierne. Roode Hüünen sunt oafte ferannerelk, as do Mira-Ferannerelken. Ju effektive Temperatuur fon roode Hüünen is fon 3330 bit 4750 K; bie Koolenstofstierne 1900 bit 5400 K.

Een Haudriege-Stiern rakt Energie truch ju Käädenfusion fon Woaterstof tou Helium in dän Kääden truch ju Proton-Proton-Zyklus af ju Koolenstof-Stikstof-Zyklus. In dän Ferloop fon ju Tied wäd die Woaterstof in dän Kääden aal moor apbaadend, wiertruch dät Fusionprozess mäd ju Tied minner wäd. Deertruch köilt die Stiern wät ou un nimt die Stroalengsdruk in dän Kääden ou. Hiertruch lukt die Kääden unner Ienfloud fon sien oain Gewicht wät moor touhoope, wiertruch ju Temperatur sticht. Disse Temperaturstiegenge häd as Foulge, dät ne Woaterstoffusion in n Schil buute dän Kääden tougoang kumt.

N Stiern wier buute dän Kääden n Fusionprozess geböärt, produziert moor Energie as foarhäär un swält enorm. Deeruum dät truch ju Swällenge die Uurflächetemperatur ounimt, wäd di Stiern n roode Hüüne. Wan ju Sunne uur sowät 5 Milliarden Jiere in ju Phase kumt, wäd ju so groot dät do buuterste Loagen bit fier uur ju Boan fon Venus räkke, un fielicht sogoar bit uur ju Boan fon ju Äide.

Wülst disse Phase hoopet sik aal moor Helium in dän Kääden an, die der deertruch noch moor touhoope lukt, wiertruch ju Tichtegaid fon dän Kääden aal haager wäd. Wan die Kääden n Temperatur beloanget fon 100 Millionen Groad Kelvin dan fangt dät Helium in dän Kääden oun tou fusionierjen tou Koolenstof mäd Hälpe fon dät Tjo-Alpha-Prozess. Die Begin fon disse Fusion wäd Helium-Lai noemd. Do buuterste Gaswulken drieuwe aal fääre wäch un bildje n Planetarisken Dook. Die Stiern eendet as n wieten Dwäch, die der ap Eende ouköilt un so n swotten Dwärch wäd. Dät Prozess duuret oawers soloange, dät et noch neen swotte Dwärge rakt in uus Galaxie.

Sweere Stierne deerjuun wäide tou Supernova un eendje as Neutronenstiern (Pulsar) af as Swot Gat. Stierne mäd n Masse gratter as 8 moal ju Masse fon ju Sunne wäide tou Superhüünen.

Do naiste orange Hüünen sunt Pollux (33,8 Luchtjiere; K0IIIb) un Arcturus (36 Luchtjiere; K1.5IIIFe-0.5); die naiste roode Hüüne is Gacrux (88 Luchtjiere; M3.5III).