Ferspreedenge fon Radiowoogen
Ju Ferspreedenge fon Radiowoogen (ängelsk: wave propagation) beskrift dät Raisepaad fon Elektromagnetiske Wällen.
Ju Boudemwooge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ju Ferspreedenge fon Radiowoogen gungt bie groote Woogelaangten (t.B. 2000 m, LW) foarallen truch ju Boudemwooge, ju der mee beeget mäd ju Äid-Uurfläche. Deerbie äntstoant n sicheren Uurdraach mäd immer jusälge Stäärkte.
Bie kuutere Woogen as MW (t.B. 200 m) is ju Boudemwooge al fuul swäkker un is die Uurdraach nit immer gliek. Deeruum toachten do Geleerden fröier, dät do noch kuutere Woogen wäidloos wieren. Un daach kuuden do Funkamateure deermäd Kontakt uur groote Oustande moakje, sogoar uur de ganse Waareld. Un dät lääste skuul gans uunmuugelk weese, dan do Radiowoogen bewäägje liekuut, juust as Lucht.
Ju Ionosphäre
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Man wät do Geleerden domoals noch nit wisten, waas dät sik uum uus Waareld tou ionisierde Loagen befiende, do Heaviside-Loagen, mädnunner ju Ionosphäre naamd. Do Loagen reflektierje (speegelje) do Radiowoogen tourääch ätter ju Äid-Uurfläche, man deeruum dät do Loagen so hooch sitte, beloanget sun reflektierde Ruumtewooge ju Äide eerste ap grooten Oustand fon dän Seender. So rakt dät n Gestrich wier ju Boudenwooge al tou nul ouswäkked is un ju Ruumtewooge noch nit lounded; dät hat ju Doode Zone. Dät Oardige is nu, dät ju Ruumtewooge uk wier fon ju Äiduurfläche uumhooch reflektierd wäd un dan fuul fääre wier juun de Ionosphäre kumt un dan unner gunstige Uumstände (Konditione) nochmoal wier fääre ätter de Äide touräächsoand wäd. Ap ju Wiese kon me bie goude Konditione uum de ganse Waareld tou kuume.
Sunnenienfloud
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Nu is dät je so dät ju Ionisierenge fon do Heaviside-Loagen gjucht stäärk be-ienflouded wäd fon Sunnenskien. Deeruum annert sik ju Reflektierenge in dän Loop fon dän Dai un uk in dän Loop fon do Jierestiede. Je moor do Loagen beskienen wäide, je haager do Frekwenzen sunt, do der reflektierd wäide un also bruukt wäide konnen. Dät is uutdrukt in Bielde 2, wier me an ju buppeste Kurve sjo kon, wo ju hoochst bruukboare Frequenz (MUF) uur n Ätmäil ferlapt.
Uursiede jält: je moor Sunnenstroalenge binne kumt, je moor wäide do Radiowoogen absorbiert in do unnerste Heaviside-Loagen. Deertruch annert sik uk ju läichst bruukboare Frequenz (LUF) uur dän Dai, wät anroat is mäd ju unnerste Kurve. Dät hat also, dät ätter disse Bielde snoagens uum 0 Uure Ferkier muugelk is twiske 3 un 7 MHz (80 un 40 m Beende) un deeges uum 14 Uure twiske 6 un 14 MHz (40 un fielicht 20 m Beende).
Noch fuul moor nimt ju Absorption tou bie Röntgen-Stroalenge (X-ray Event), as toun Biespil apträt bie Sunnenfläkken. Deer kon ju LUF kute Tied haager wäide as ju MUF, wiertruch dan ieuwen neen Ferkier moor muugelk is.
Fading
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Fading (Swund) is ju Ärskienenge dät Radio-Signoale wächsakje un dan oafte gans ferswiende. Dät kon truch Röntgen-Stroalenge, as buppe beskrieuwen. Man dät is uk muugelk wan n bestimd Signoal die Ämfanger loangs twäin ferskeedene Weege beloanget, wiertruch ju Phase nit gliek is (Interferenz). Deertruch kon ju Stäärkte loangsoam man uk gans gau ap un deel gunge. Dät kon toun Biespil ap KW foar Signale uut Australien, man uk kon Interferenz aptreede twiske Ruumtewooge un Boudemwooge, as me ap MW oafte an ju kuute Kaante woarnieme kon, besunners in n Suumer.