13. Februoar

Die trättienste Februoar is die 44. Dai fon dän Gregorioansken Kalänner, somäd blieuwe deer noch 321 Deege (of in Skaltjiere 322 Deege) bit tou dät Eende fon't Jier tou.

Geböärnisse

• 106: Kaiser He fon Han stäärft in't Oaler fon 26 Jiere sunner aan mundigen Äärwe. Ätterfoulger wäd sin eenjierigen Suun Liu Long as Kaiser Shang fon Han. Hie is die füüfte Kaiser fon ju Aastelke Han-Dynastie in China.

Kaiser Otto I. un Poabst Johannes XII. kuume touhoope. Ju Bielde is moorere Jierhunnerde leeter as Boukmoaleräi äntsteen.

• 962: In't Privilegium Ottonianum bekoant sik Kaiser Otto I. juunuur dän Poabst Johannes XII. tou ju Pippinske Skoankenge un uk tou ju Existenz fon dän dän Säärkenstoat, man hie wol, dät älken Poabst dän Kaiser ju Tjoue sweert.
• 1021: Die Fatimiden-Kalif Al-Hākim bi-amr Allāh, die fon do Drusen as goddelk fereerd wäd, ferswindt unner Uumstounde, do nit kloord sunt. Me fermoudet, dät hie bie dät Uutrieden fermöärend wäd.
• 1465: Kaiser Freerk III. billiget ätter 15 Mounde dän Free fon Zeilsheim, die ju Mainzer Stichts-Feede tou Eende brangt.
• 1542: Die ängelske Köänich Hinnerk VIII. lät sien füüfte Wieuwmoanske Catherine Howard waigjuchte. Hier wäd Uuntjoue foarsmieten.
• 1575: Hinnerk III. wäd in ju Kathedroale fon Reims as frantsöösken Köänich kround.
• 1668: Die Free fon Lissabon be'eendet dän Restauratsjoons-Kriech. Koarl II. fon Spanien ärkoant ju portugiesiske Uunouhongegaid unner Alfons VI. oun.
• 1689: Ätter ju Ounärkannenge fon ju Bill of Rights wäide Wülm III. un sien Wieuwmoanske Maria II. fän dät ängelske Parlemänt touhoope as Regenten ounäerkoand.
• 1692: In dät Massaker fon Glencoe in Skotlound wäide gliek trüütich MacDonalds uumebroacht, also Liede fon dän Clan MacDonald. Fjautich Wieuwljuude un Bäidene stierwe leeter, uumdät hiere Huuse deelbaadend wuuden sunt. Dät aal wäd ju Sibskup bloot oundäin, uumdät sik dät Upperhaud Alastair MacDonald tou loange Tied lät häd, uum ätter ju Glorious Revolution dän näien Köänich ju Tjoue tou sweeren.
• 1706: In dän Grooten Noudisken Kriech winne sweediske Troppen unner Carl Gustaf Rehnskiöld in ju Slacht bie Fraustadt uur dät saksisk-ruske Heer, dät fon Matthias Johann von der Schulenburg kommandierd wäd.
• 1739: Do fon Groot-Mogul Muhammad Shah tou ju Ferdäägenge uutsoande Troppen unnerlääse in ju Slacht fon Karnal do ientroangene Troppen unner dän persisken Häärsker Nader Schah, do uk moor Ljuude sunt.
• 1827: In ju Enzyklika Quanta laetitia struktuuriert Poapst Leo XII. ju Roomsk-katoolske Säärke in Skotlound näi.
• 1861: Köänich Franz II. fon bee Sizilien kapituliert mäd ju Fäästenge Gaeta foar do Troppen fon Viktor Emanuel wilst dät italieenske Risorgimento.
• 1919: Dät Kabinett Scheidemann uurnimt ju Moacht in Düütsklound fon Räid fon do Foulksbeapdraagede, die bit do as Regierenge wierked häd.

Glap ap dät fernäilde Dresden, 1945

• 1945: Ap dän Fäästeläiwends-Täisdai beginne alliierde Fljoogere, Dresden tou Bumbardierjen. Dät duurt träi Deege, un in düsse Tied kuume twiske 18.000 un 25.000 Ljuude tou Dood, ju Binnenstääd wäd bienaist in't Heele fernäilt.
• 1945: Ju Slacht uum Budapest eendet, uumdät do düütske Eenhaide, do deer ienseeteld sunt, foar ju Roode Armee kapitulierje.
• 1959: Ätter ju ärfoulchrieke Kuboanske Revolutsjoon uurnimt Fidel Castro dät Boantje fon dän Ministerpräsidänt ap Kuba.
• 1960: Frankriek testet foar't eerste Moal een Atom-Woape. Die Test wäd unner dän Däk-Noome Gerboise Bleue tichte bie Tanzerouft in ju Sahara fon Algerien truchfierd, dät tou düsse Tied noch een frantsööske Kolonie is.
• 1970: Dät rakt aan Broundounsleek ap dät Ooldenheem fon ju israelitiske Kultus-Meente in München. Fon do füüftich Ljuude, do sik in dät Bauwierk aphoolde, stierwe soogen, füüftien wäide ferseerd. Wäl die Deeder fon dän antisemitisken Oungriep is, blift uunbekoand.
• 1975: In dän Konflikt twiske Griechen un Türken ap Zypern ropt die zypern-turske Politiker Rauf Denktaş dän Tursken Buundesstoat fon Zypern uut. Die ferstoant sik noch nit as uunouhongigen Stoat, man as Deelstoat fon Zypern. Daach is hie die Foarlooper fon ju Turske Republik Noud-Zypern, ju sik in 1983 uunouhongich ferkloort.
• 1991: Twäiden Gulfkriech - In Al-Amiriya, aan Stääddeel fon Bagdad, kuume moor as tjohunnert Zivilisten, do in aan Bunker sitte, truch Bumbardierenge fon Koalitsjoons-Striedkrääfte uum't Lieuwend.
• 2012: Tichte bie Kourou in Frantsöösk-Guayana startet ju ESA foar't eerste Moal ju italieenske Dreeger-Rakete Vega (Oukuutenge foar italieensk Vettore Europeo di Generazione Avanzata). Die Start is aan Ärfoulch.
• 2021: In dät twäide Ferfieren uum ju Ousättenge fon dän fröieren Präsidänt Donald Trump (uk wan hie al goarnt moor in't Boantje is) wäd Trump fon een Moorhaid foar skeeldich befuunen, man nit fon ju nöödige Twäin-Träädendeele-Moorhaid in dän Senoat. Somäd gungt dät foar him goadelk uut.

Tou Waareld keemen

• 1457: Maria fon Burgund, Heertoaginne fon Burgund, Wieuwmoanske fon Maximilian fon Habsburg, aan Kaiser fon dät Hillige Roomske Riek
• 1469: Elijah Levita, düütsk-juudsken Dichter, Humanist un Sproakwietenskupper
• 1518: Anton Brus fon Müglitz, Biskop fon Wien un Äärts-Biskop fon Prag
• 1599: Alexander VII., Poabst
• 1664: Theodor Andreas Potocki, Biskop fon Kulm un Äärmlound, Äärts-Biskop fon Gnesen un Primas fon Polen-Litauen
• 1695: Françoise de Graffigny, frantsööske Skrieuwerske
• 1728: John Hunter, britisken Anatom uut Skotlound, Begruunder fon ju wietenskuppelke Chirurgie
• 1734: Yves Joseph de Kerguelen de Trémarec, frantsöösken Seefoarer un Äntdäkker
• 1743: Joseph Banks, britisken Natuurfoarsker
• 1835: Mirza Ghulam Ahmad, religiöse Persöönelkhaid in Britisk-Indien, Begruunder fon ju Ahmadiyya-Bewäägenge
• 1875: Traugott Hahn, düütsk-baltisken luthersken Pestoor, Theologe un Märtyrer (Doatum ätter dän Gregorioansken Kalänner, uk wan domoals in Livlound, wier hie tou Waareld keemen is, noch die julioanske Kalänner goolt, wierätter dät die 1. Februoar waas)
• 1881: Eleanor Farjeon, britiske Skrieuwerske
• 1909: Mario Casariego y Acevedo, Äärts-Biskop fon Guatemala un Kardinoal
• 1912: Antonia Pozzi, italieenske Dichterske
• 1939: Beate Klarsfeld, düütsk-frantsööske Saitengs-Skrieuwerske un Striederske foar ju Apkloorenge un Ferfoulgenge fon NS-Ferbreeken
• 1946: György Jakubinyi roomsk-kathoolsken Äärts-Biskop fon Alba Iulia
• 1968: Kelly Hu, US-Amerikoanske Skauspielerske

Stuurwen

• 106: Han Hedi, Kaiser fon ju aastelke Han-Dynastie in China
• 858: Kenneth I., Köänich fon Skotlound
• 921: Vratislav I., Heertoach fon Böömen un Baabe fon dän hilligen Wenzel
• 988: Adalbert Atto, Groaf fon Canossa
• 1021: al-Hākim bi-amr Allāh, Kalif fon do ägyptiske Fatimiden
• 1130: Honorius II., Poabst
• 1883: Richard Wagner, düütsken Komponist fon ju Romantik
• 2018: Henri de Laborde de Monpezat, bekoand as "Prins Henrik", Mon fon ju deenske Kööniginne Margarethe II.