11. Januoar

Die alfte Januoar is die alfte Dai in dän gregorioansken Kalänner, somäd blieuwe noch 354 Deege (in Skaltjiere 355) bit tou dät Eende fon't Jier tou.

Foarfaale

381: Aþanareiks (in gotiske Skrift: 𐌰𐌸𐌰𐌽𐌰𐍂𐌴𐌹𐌺𐍃 ; ap düütsk bekoand as:Athanarich), die ferdrieuwene Häärsker fon dän gootisken Deelstom fon do Terwingen, kumt ätter Konstantinopel wai un wäd fon Kaiser Theodosius I. eerenfol apnuumen.
1055: Ätter dän Dood fon hieren Swoager Konstantin IX. wäd ju soogentichjierige Theodora III. foar dät twäide Moal Kaiserske fon dät Byzantienske Riek.
1158: Vladislav II. wäd toun Köönich fon Böömen wääld.
1636: In ju Slacht bie Haselünne in dän Trüütichjierigen Kriech winnt een sweedisk Regiment uur toalenmäitich uurlaine kaiserelke Troppen, uk wan die Uppermon fon do Sweeden, Dodo zu Innhausen und Knyphausen, al tou Begin fon ju Slacht tou Dood kumt.
1654: In dän Arauco-Kriech in dät Rebät, wier däälich Chile lait, kumt dät tou ju Slacht bie dän Río Bueno. As een Troppe fon sowät 900 spoanske Suldoaten touhoope mäd indioanske Hälpstroppen fon sowät 1500 Mon fersäike, uur dän Río Bueno tou kuumen, steete jo mäd sowät 3000 Mapuche-Indioanere touhoope. Do Mapuche winne ju Slacht.
1787: Wilhelm Herschel äntdäkt do bee grootste Mounen fon dän Planet Uranus, do leeter fon sin Suun John Herschel do Noomen Oberon un Titania kriege.
1827: Ju Stääd Bremen koopet fon dät Köönichriek Hannover Lound noudelk fon ju Geeste-Mundenge, uum junner in do Foulgejiere aan Seehoawen uun ju Stääd Bremerhoawen tou bauen.
1861: Alabama trät uut do Fereende Stoaten fon Amerikoa uut. Tjo Wieke leeter is dät Meebegruunder fon do Konföderierde Stoaten fon Amerikoa.
1866: Dät britiske Passagier-Skip London gungt wilst aan Stoarm in dän Gulf fon Biskaya unner. 220 fon do 239 Ljuude oun Boud stierwe.

1879: Ätter dän Ouloop fon een Ultimoatum, dät do Zulu nit ounnieme wüülen, marskierje britiske Troppen unner Frederic Thesiger, 2. Baron Chelmsford in't Köönichriek Zululound ien un beginne deermäd sunner Kriechsferkloorenge dän Zulu-Kriech.
1946: Enver Hoxha ropt ju Sosjoalistiske Foulksrepublik Albanien uut.
1949: Do toufoarne düütske Rebätte aastelk fon't Oder-Neiße-Skeed wäide unner poolske Ferwaltenge stoald.
1954: Bie Lawinen in' aastriekiske Buundeslound Vorarlberg rakt dät aaltouhoope 135 Doode, besunners läip is ju Katastrophe in ju Meente Blons in't Groote Walserdoal.
1964: In dän sonaamden Flaagenstried twiske Panama un do Fereende Stoaten fon Amerikoa, aan Twist uur ju Hoohaid uur ju Zone uum dän Panama-Kanoal tou, kumt ap Bidde fon Panama in ju Noacht tou dän 11. Januoar die UNO-Seekerhaids-Räid foar een Sunnersittenge touhoope. Man die Seekerhaidsräid beslut ätter kuute Beräidenge, dät hie noch outäiwe wol, wo do Fermiddelengen fon ju Organisatsjoon fon Amerikoanske Stoaten (OAS) uutgunge.
2002: Do eerste Fangene uut dän Afghanistan-Kriech, fangene Taliban un fermoudelke Liede fon Al-Qaida, kuume ätter dät US-amerikoanske Internierengs-Leeger Camp-X-Ray in ju Guantanamo Bay wai. Uumdät die Foargong foulkegjuchtelk un moanskengjuchtelk nit in Oardenge is, rakt dät internasjonoale Protäste.

2017: Ju Elbphilharmonie in Hambuurich wäd eepend.

Doatum uunseeker

630: Muslime unner ju Fierenge fon Mohammed, dän jo as Prophet fereerje, ärooberje Mekka. Man deer wäd een heele Riege ferskeedene Doaten ounroat, buppedät is uunseeker, wäkken Kalänner domoals in Mekka bruukt wuude, sodät bie ju Uumereekenge in uus Kalänner noch moor ferskeedene Muugelkhaiden äntstounde. Düt hier is bloot een muugelk Doatum fon moorere in do Jiere 629 bit 630.

Tou Waareld keemen

347: Theodosius I., roomsken Kaiser
844: Abdallah fon Córdoba, soogenden Emir fon Córdoba
1395: Michelle de Valois, Härtsoginne fon Burgund
1464: Wichmann Kruse, düütsken Jurist, roomsk-kathoolsken Theologe un Juunstrieder juun ju Reformatsjoon
1638: Nicolaus Steno, deensken roomsk-kathoolsken Biskop un Natuurfoarsker
1650: Diana Glauber, niederloundske Moalerske in ju Gouldene Tied
1699: Christian Gottlieb Kluge (die Allere), düütsken evangelisken Theologe
1760: Oliver Wolcott jr., US-amerikoansken Politiker
1778: Henriette Jügel, düütske Moalerske
1793: Johanna Stegen, bekoand wuuden as "Häldenwucht fon Lüneburg" uumdät ju in 1813 Suldoaten in dän Kamp juun napoleoonske Troppen Patronen broacht häd.
1803: Giovanni Antonio Farina, italieensken roomsk-kathoolsken Biskop
1805: Johann Nepomuk Geiger, aastriekisken Moaler un Teekner
1810: Johann Ludwig Krapf, düütsken evangelisken Missionoar, Äntdäkker, Sproak-Foarsker un Afrikoa-Foarsker
1819: Karl Klein, düütsken roomsk-kathoolsken Biskop
1821: Carlo Laurenzi, italieensken Kardinoal
1827: Rainer fon Aastriek, aastriekisken Äärtshäärtsoch un Generoal
1838: Giovanni Cagliero, italieensken Kardinoal un vatikoansken Diplomoat

1839: Elisabeth Järnefelt, jält as "Muur fon ju finniske Kunst un Kultuur"
1869: Gottfried Traub, düütsken evangelisken Pestoor un Politiker
1879: Hermann Mulert, düütsken evangelisken Theologe
1885: Alice Paul, US-amerikoanske Striederske foar do Gjuchte fon Wieuwljuude
1886: Elsa Rendschmidt, düütske Sköäwelerske
1890: Oswald de Andrade, brasilioansken Skrieuwer
1892: Valeska Gert, düütske Donserske un Skauspielerske
1892: Alice Haubrich-Gottschalk, düütske Dokterske
1893: Ellinor Aiki, estniske Moalerske
1899: Eva Le Gallienne, britisk-amerikoanske Skauspielerske, Regisseurinne un Produzentinne

1902: Maurice Duruflé, frantsöösken Oargelist un Komponist
1903: Alan Paton, suudafrikoansken Skrieuwer un Kritiker fon ju Apartheid
1911: Nora Heysen, austroalske Moalerske
1913: Eduard Buess, Swaitser evangelisken Pestoor un Theologie-Professor
1915: Luise Krüger, düütske Speer-Smieterske
1918: Guo Wenzhi, chineesisken roomsk-kathoolsken Biskop
1921: Juanita M. Kreps, US-amerikoanske Wiertskups-Wietenskupperske un Politikerske
1923: Carroll Shelby, US-amerikoansken Motor-Spoartler, Spoartwoain-Konstrukteur un Unnerniemer
1931: Betty Churcher, austroalske Moalerske un Direktoorinne fon ju "National Gallery of Australia"
1934: Jean Chrétien, kanadisken Premierminister
1940: Andres Tarand, estnisken Politiker
1943: Oscar Bronner, aastriekisken Saitengs-Skrieuwer, Saitengs-Uutreeker un Moaler
1949: Bogdan Borusewicz, poolsken Historiker un Politiker
1951: Philip Tartaglia, skottisken roomsk-kathoolsken Äärts-Biskop
1952: Diana Gabaldon, US-amerikoanske Skrieuwerske
1954: Vicky Peña, spoanske Skauspielerske
1959: Richard Arnold, düütsken Politiker
1966: Kim Coles, US-amerikoanske Skauspielerske un Komikerske
1971: Mary J. Blige, US-amerikanische Soul- und R&B-Sjungerske
1975: Matteo Renzi, italieensken Politiker
1977: Anni Friesinger-Postma, düütske Sköäwelerske
1980: Christian Wetklo, düütsken Foutbaal-Spieler (in'e Doore)

Stuurwen

529: Theodosios die Koinobiarch, Eensiedeler-Mönk in Palästina, uurspröängelk uut Kappadokien (däälich in ju Turkäi)
705: Poapst Jan VI. (of "Johannes VI.")
1096: Adelheid II., Äbtissine fon Gandersheim
1148: Anselm de Craon, Benediktiner-Abt, apostoolsken Nuntius in Änglound, leeter "wäälden Biskop" fon London, man sunner aal do Wäien, do me gewöönelk as Biskop bruukt.
1141: Gebhard von Urach, Füürst-Biskop fon Straßburg
1268: Beneset d'Alinhan (okzitoansken Noome; uk wäil frantsöösk Benôit d'Alignan, Latiensk Benedictus de Alignano, of ap Seeltersk uursät Benedikt fon Alinhan), Biskop fon Marselha (okzitoansken Noome, frantsöösk: Marseille)
1344: Thomas Charlton, ängelsken Biskop
1372: Eleanor of Lancaster, ängelske Oadelige
1451: Wilhelm (III.) von Raron, Füürst-Biskop fon Sitten
1604: Johann Adam von Bicken, Äärtsbiskop un Kuurfüürst fon Mainz
1636: Dodo zu Innhausen und Knyphausen, aastfräisken Fäildheer in sweediske Tjoonste in dän Trüütichjierigen Kriech
1716: Marfa Matwejewna Apraxina, Zoarinne fon Ruslound
1827: Anna Vittoria Dolara, italieenske Nunne un Miniatuur-Moalerske
1837: François Gérard, frantsöösken Moaler
1868: Maria von Mörl, Suudtiroler Mystikerinne
1883: Jenny Longuet, düütske Skrieuwerske, Dochter fon Karl Marx
1923: Konstantin I., Köönich fon Griechenlound

1929: Elfrida Andrée, sweediske Oargelistinne un Komponistinne
1941: Emanuel Lasker, düütsken Skok-Spieler un -Waareldmääster
1964: André Jullien, frantsöösken Kardinoal
1966: Alberto Giacometti, Swaitser Bieldehauer, Moaler un Grafiker
1980: Celia Sánchez, kuboanske Revolutsjonäärinne un Politikerske
1988: Robert F. Kennon, US-amerikoansken Politiker
1998: Cecilia Banu, sowjetiske / ruske Iroanistinne, Dichterske un Uursätterske
1999: Naomi Mitchison, skottiske Skrieuwerske un Dichterske
1999: Josefina Plá, spoansk-sproakige Skrieuwerske un Dichterske
2000: Helena Carter, US-amerikoanske Skauspielerske]]
2001: Dorothy M. Horstmann, US-amerikoanske Dokterske un Wietenskupperske in dät Fäild fon Virologie un Epidemiologie
2001: Lorna Sage, ängelske Literatuur-Wietenskupperske, Literoar-Kritikerske un Skrieuwerske
2002: Peggy Antonio, austroalske Cricket-Spielerske
2003: Joachim Ritzkowsky, düütsken evangelisken Pestoor
2003: Ruth Feldman, US-amerikoanske Dichterske un Uursätterske
2003: Marianne Türk, aastriekiske Bäidensdokterske un Euthanasie-Ferbreekerske in ju Nazi-Tied.
2004: Elza Mayhew, kanadiske Kunstlerske
2005: Miriam Hyde, austroalske Musikerske, Komponistinne un Dichterske
2005: Thelma White, US-amerikoanske Skauspielerske
2006: Mark Sopi, roomsk-kathoolsken Biskop fon Pizren in dän Kosovo

2008: Edmund Hillary, näiseeloundsken Bierichstieger, touhoope mäd Tenzing Norgay Eerstbestieger fon dän Mount Everest
2009: Quirino De Ascaniis, italieensken roomsk-kathoolsken Pestoor un Missionoar in Hongkong
2009: Pio Laghi, italieensken roomsk-kathoolsken Kardinoal
2009: Pat Lindsey, US-amerikoanske Politikerske
2010: Kurt Liebhart, aastriekisken Kanu-Spoartler
2010: Miep Gies, aastriekisk-niederloundske Hälperske fon Anne Frank
2011: Barbara Clayton, ängelske Pathologinne
2012: Steven Rawlings, britisken Astrophysiker
2013: Mariangela Melato, italieenske Skauspielerske
2013: Aaron Swartz, US-amerikoansken Programmierer, Skrieuwer un "Hacktivist"
2014: Keiko Awaji, japoanske Skauspielerske
2014: Mora Windt-Martini, düütsk-rumäänske Hondbaal-Spielerske

2014: Ariel Scharon, israelisken Generoal un Politiker
2015: Anita Ekberg, sweediske Skauspielerske
2016: Albert Onyembo Lomandjo, kongoleesisken roomsk-kathoolsken Biskop
2017: Victor Griffin, irisken anglikoansken Pestoor un Theologe
2017: Kenyon Wright, skottisken Politiker un Pestoor fon ju Skottiske Episkopoal-Säärke (ju heert tou ju anglikoanske Meenskup)
2018: Sumiko Iwao, japoanske Psychologinne
2019: Elaine Koppelman, amerikoanske Mathematikerske
2019: Charles Soreng, indisken roomsk-kathoolsken Biskop
2019: Sue Povey, britiske Genetikerske
2020: Sabine Deitmer, düütske Skrieuwerske

Doatum Unseeker

twiske 140 un 142, touminst is sin Fierdai ap dän 11. Januoar: Hyginus, Biskop fon Room (dät sälge Boantje wäd leeter as "Poapst" beteekend, man noch nit tou sien Tied);