Wietenskupsdichtenge of Science-Fiction is ne Oard Literatuur ju sik gruundet ap wietenskuppelke Phantasien. Eenige Biespiele sunt:
Penninc un Vostaert, Walewein un dät Skachbrääd (Flandern 1350). N Arthurroman, die sik hondelt sik uum ju Säike ätter n fljoogend Skachbrääd, dät ainewaine loundet un dan wier fääre fljucht. Ap ju Säike belieuwet die Rieder Walewein wunnerelke Ääwentüüre, bit hie ap Eende ne Prinsessin fint in dät fiere Indien. Ferbiendenge.
Gulliver in Liliput (ap n Winkel in Bremen).Jonathan Swift, Gullivers Raisen (eng. Gulliver's Travels, 1726). Lemuel Gulliver fertält, wo hie in dät Jier 1699 as Skipsdokter tjoonde ap n Skip ätter Australien, dät suudelk fon Sumatra fergeen. Do swom hie ätter n uunbekoand Ailound, wier hie gans wuurich ap de Strand lääse geen toun släipen. As hie wier apwoakede, waas hie fon litje Träide gans fäästbuunen un deer ronnen litje Ljuude uumetou. Dät wieren do Liliputtanere, dan dät Ailound waas Liliput. Do wüülen him dan bruuke toun Kriech, man hie koom glukkelk wäch mäd n Boot un loundede in Brobdingnag. Deer sunt do Ljuude tweelich moal so groot as bie uus un so aal Plonten un Dierte! Doo Hüünen nieme him früntelk ap un ju Prinzessin bewoart him in ne litje Döise. Ju Döise wäd oawers fon n Oadler meenuumen un so kumt hie deerwäch. Dan kumt hie ätter Laputa, wier do Ljuude froamde Houde dreege un die Köönich ap n fljoogend Ailound woont. Toulääst kumt hie ätter do Houyhnhnms, dät sunt Hoangste, do der toanke konnen as Moanskene un do him eerste as n Oard Diert betrachtje, man do him tou toulääst daach gunge läite. Ferbiendenge.
Fon n Knächt, die in e Moune weesen hiede. Dät is sogoar n seelter Fertälster fon 1846. N Knächt häu so fäl mäd de Äkse, dät ju fon de Steele flooch un dan in de Moune oun. Do fierde hie Mjuks touhoope un säidede deer Kool oun. In träi Deege waas die Kool so hooch woaksen dät hie an de Moune räkte. Deer klauerde die Knächt bie uumhooch un foont so sien Äkse wier. Wät hie fääre belieuwede un wo hie wier tourääch koom, fint sik bie Minssen, Mittheilungen aus dem Saterlande, Beend 3, Siede 32-34 [sammeld 1846). Ferbiendenge, Siede 32.
Dät Projektil fon Jules Verne.Jules Verne, ju Raise ätter de Moune in 28 Deege un 12 Uuren (frants. De la Terre à la Lune, 1865). Foarsitsende Barbicane fon dän amerikoanskeGun-Club brangt n Ploan, ätter ju Moune tou raisjen. Do Meegliedere sunt gans deerfoar un so wäd die Ploan fääre äntwikkeld. Jäild wäd sammeld un n Oard Sood wäd greeuwen, wieroun dan ne groote Kanone geeten wäd. Dan wäd dän Projektil ouskeeten, wieroun do träi Raisere mäd twäin Huunde kemoudich sitte konnen. An friske Luft un alles wuud toacht un toulääst konnen jo ju Moune fon tichtebie bekiekje. Jo moakje oawers bloot ne Boane deeruumetou un faale dan ap ju Äide tourääch, wier jo in n Ozeoan deelkuume. Ferbiendenge.
H.G. Wells, Ju Tiedmaskiene, (eng. The Time Machine, 1895). Die Tiedraiser, dän sin Noome nit naamd wäd, baut sik ne Maskiene, wiermäd hie sik in ju fjoode Dimension, ju Tied, bewäägje kon. Deermäd raiset hie fier in n Toukumst bit dät Jier 802.701. Deer fint hie do suurgeloose Eloi, do nit oarbaidje. Leeter kumt hääruut, dät jo ärnäärd un klooded wäide fon do skräkkelke Morlocks, do unner Äide oarbaidje un bietiede wäkke fon do Eloi meenieme toun sloachtjen. Ferbiendenge.
Die gefoorelke Ring.J.R.R. Tolkien, Die Heer fon do Ringe (The Lord of the Rings, 1954/55). In dät Auenlound woonje do freedelke litje Hobbits. Man ap n Dai fiert die oolde Bilbo sin Gebuursdai, wier hie sik ap eenmoal uunsichtboar moaket truch n oolden Ring an n Finger tou steeten. Man dät määrkt die grausoame Härsker Sauron in dät Lound Mordor, die der weet dät me mäd dän Ring ju Waareld behärskje kon. Dan kumt die goude TöäwenderGandalf, die Bilbo bewääget, dän Ring outoureeken an sien Bruursbäiden Frodo. Intwisken sunt Sauron sien Riedere ap de Säike ätter dän Ring un Frodo raiset mäd träi uur Hobbits ätter do Elfen in Rivendell. Man deer konnen jo uk nit blieuwe un dan foulgje fuul Ääwentüüre mäd Orcs, Riedere un Äänte (wonnerjende baalende Boome) bit bloot do bee Frodo un Sam ätter Mordor kuume un dän Ring in dän groote Fjuurbierich fernichtje. Ferbiendenge.
Ringwaareld.Larry Niven, Ringwaareld, (eng. Ringworld, 1970). In dät Jier 2855 wäd ne Expedition soand ätter ju Ringwaareld, n riesigen fon Uunbekoanden bauden Waareldring uum n Stiern tou. Nestus die Puppenspieler, fon ne buutenäidske Rasse, fräiget Louis Wu, Teela Brown un dän Kzin-Strieder Spreeker-tou-Dierte mäd him deerwai tou gungen. Hier Ruumskip stät deel ap ju Ringwaareld un dät wiest sik, dät ap ju uutdiende Waareld uur Weesen woonje, do der goarnt so früntelk sunt. Ferbiendenge.
Jack Vance, Planet fon Ääwentüüre (dt. Planet der Abenteuer, äng Planet of Adventure, 1973). Tschai is n uunbekoanden Planet, fon wier dät Ruumskip Explorator beskeeten wäd. Bloot die Kundskupper Adam Reith kon sik rädje in dän Uutkiekboot wier hie toufällich mäd uutsoand waas. Dan loundet hie in ne froamde Waareld un kumt eerste bie Nomaden. Deerwai äntkumt hie mäd dän Wänt Traz, mäd dän hie ne fantastiske Raise ounfangt, wierbie sik leeter die Dirdir-Mon Anacho ounsluut. Do Träi raisje eerste mäd ne Karawane ätter dän ferläddene Stääd Pera un dan mäd Skip ätter dät Lound fon ju flugge Ylan-Ylan, ju jo uut Sklaveräi befräid hääbe. Deer wollen do Reith oawers nit hälpe, dan jo hääbe Nood foar do buutenwaareldske Foulke as Dirdir, Khasch un do räätselhafte Wankh, do der härskje uur aal uur Moanskene ap Tschai. So raisje do fääre un Reith kumt eerste fon Tschai wäch, as hie bie do unneräidske Pnume dät Wucht Zap210 befräid häd, ju mäd him gungt. Ferbiendenge.
Th. Mollinga, Robotania (1978). Dit wäästfräiske Bouk moalt ne gans automatisierde Sälskup, ju der fon Komputere räägeld wäd. Do mäd Nummere beteekende Ljuude behääbe as Robote un lieuwje man mäkkelk un loos. Dan apmoal ferstoant me, dät uus oaine Sälskup uk deerwai gungt. Man in Robotania is wät loos un toulääst fergungt ju Sälskup in n mästerhaft moalden Unnergong.
Gerben Hellinga jr., Coriolis die Stoarmplanet, (holl. Coriolis de stormplaneet, 1986). Die Planet Coriolis troalt in twoo Uuren uum sien Oakse. Infoulge deerfon roaset ineens n Stoarm mäd Wiendgauegaid tjoon uur dät Lound. Ju Plonte- un Diertewaareld hääbe sik disse Loage anpaased un die Passoatstoarm is gjucht wichtich in dät Lieuwend fon do intelligente Bewoonere fon dän Planet. Do Bewoonere sunt do Osborks, kattenoardige Roowdierte, do der kommunizierje middels hiere Toachte. N wieuwelken Osbork is feruurdeeld tou ne Raise uum de Waareld tou. Unnerwaiens mät ju n Moanske, die der noodlounded is ap Coriolis. Do bee raisje touhoope fääre. Ferbiendenge.
Colin Greenland, Sophie’s Kurs (äng. Harm’s Way, 1993). Sophie is n Wucht, dät bie hieren ‘Foar’ woont in n litjet Huus ap dän Hooge Hoawen, die der fier buppe de Waareld in dän Waareldruum swieuwet. Die Ferkier gungt mäd Sailskiepe, do der fon aan Planet ätter dän uur foare. Sophie hiere Muur skäl ap aan Dai mäd n Skip wächgeen weese. Dan gungt ju litje Sophie ap de Säike, ne groote Raise, ju hier fiert ätter ju Äide, wier ju fääre apwoakst un leeter wai tou ju Moune un tou Mars, wier ju loundet bie do Ängele. Dan mät ju n jungen Mon un jo gunge fääre ätter Io, wier ju dän hädde Härsker uur do Skippere uurwint. Ne romantiske Wunnergeskichte mäd Dickens-Geföil. Ferbiendenge.
