Skjootpulwer

Uut Wikipedia
Ferskeedene Soarten rookswäk Skjootpulwer

As Skjootpulwer beteekent me ferskeedene Drieuwmiddele fon Fjuurwoapen, wierfon Ouwonnelengen uk iensät wäide konne, uum Raketen ountoudrieuwen.

Dät ooldste Skjootpulwer is Swotpulwer, uk "Kruud" naamd, dät foar wäkke Seeken (foar'aaln Fjuurwierks-Raketen) däälich noch iensät wäd. Dät is ne Miskenge uut Kalisalpäiter (= Kaliumnitroat), Swieuwel un Holtkoole (traditsjonell uut Holt fon dän Huundestok). Dät wuude fermoudelk in China ärfuunen, in't Jier 1044 foar't eerste Moal skriftelk apfierd un koom mäd dän Mongolenstoarm ätter Europa, wier do Mongolen unner Batu Khan dät in't Jier 1241 in ju Slacht bie Muhi in Ungarn foar't eerste Moal ap Europäisken Boudem iensät hääbe skällen. Man eerste in dän Loop fon dät fjautienste un füüftienste Jierhunnert kuude sik dät Kruud uurloang truchsätte. Dan wuude dät uur Jierhunnerde as Skjootpulwer bruukt, bit Eende fon dät 19. Jierhunnert een Näierenge koom:
Dät oolde Kruud waas nit moor stäärk nouch foar do näie Artillerie-Woapen. Insteede fon dät oolde Kruud wuude sänt düsse Tied mäd rookswäk Pulwer experimentierd, Alfred Nobel waas aan, die in dän Beriek fuul foarskede. Wilst toueerste uk natüürelke Middele, so as Katuun feroarbaided wuuden, koom me leeter ap een skier chemisk Skjootpulwer mäd dän Haud-Bestounddeel Cellulose-Nitroat. Düsse näie Middele sunt dät, wier däälich maasttieds mäd skeeten wäd.