Silwe
Ju Silwe (v. lat.: syllaba, griech.: συλλαβή „Touhoopefoatenge“, hier fon Luude of Phoneme) is n grammatisken beluukengswiese linguistisken Begriep, die der ne Eenhaid uut aan of moorere apnunnerfoulgjende Luude (Phoneme) beteekent, do sik in aan Toach uutspreeke läite (Spreekeenhaid). Ju staalt ju litste Luudgruppe in dän natüürelke Spreekflus deer. Ju is ne phonetiske un neen Sineenhaid. Dät betjut, dät ju Iendeelenge in Silwen oafte nit mäd ju Iendeelenge in betjuudengsdreegende Eenhaide (Morpheme) uureenstimt. Uk wan in dät Düütske un uk in dät Seelterske oafte die Iendruk äntstoant, dät dät Morphemscheed mäd dät Silwenscheed uureenstimt, is dät nit die Fal, deer ne Silwe ne oaine inhärente Struktuur besit. So lät Huunde sik ferdeele in do Silwen Huun un de, wier do Morpheme sik ferdeele as Huund-e (nämmelk dät Woud Huund un die Moortaaluutgong -e). Mongs wäide Morpheme uk as 'Sproaksilwen' beteekend un dan ju hier beschrieuwene Silwe tou Ferdüüdelkenge as 'Spreeksilwe'. Deerieuwensk wäd mongs uk ne 'Schrieuwsilwe' definierd.
Eepene un sleetene Silwen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Me unnerschat 'eepene' un 'sleetene' Silwen. Ne eepene Silwe eendet ap n Luud of Vokoal, t.B. Duu in Duu-we, slee in slee-ten, de in Huun-de. Ne sleetene Silwe eendet ap n Meeluud of Konsonant, t.B. Huun in Huun-de, Kat in Kat-te, Kon un nant in Konsonant, pen in ee-pen.
Betoonde un uunbetoonde Silwen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ap Seeltersk (un uk ap Düütsk) is maasttied ju eerste Silwe in n Woud betoond*, also ‘Mee un ‘Huun in ‘Mee-luud, ‘Huun-de. Do uur Silwen (hier luud, de) sunt uunbetoond.
In Touhoopestoalde Woude konnen moorere Silwen betoond weese, as in ‘Moortaal’uutgong, wierbie dan ‘Moor die 'Haudtoon' häd un ‘uut die 'Ieuwensketoon'.
In Froamdwoude kon uk ju eerste Silwe uunbetoond weese, as Gram in Gram-‘ma-tik, Kon in Konso’nant, wier dan do Silwen ‘ma un ‘nant betoond sunt.
*) Ju Betoonenge wäd ounroat fon n ‘ (Akzentteeken) foar ju betoonde Silwe.(