Ruste
Dissen Artikkel stoant in dät Wikipedia-Review.
| Ruste | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Eudicella gralli uut Zentroal-Afrikoa, hier in n Zoo | ||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||
|
Do Ruste (Coleoptera, dt. Käfer) sunt ne Oardnenge fon do Insekte. In ju Biologie sunt bit däälich sowät 350.000 Oarde bekoand, deerfon rakt dät sowät 8.000 in Middel-Europa. In Middeleuropa is ju Rustefauna so goud bekoand, dät ne Äntdäkkenge fon ne näie middeleuropäiske Oard uunwoarskienelk is. Ju Wietenskup fon do Ruste, n Deelgebiet fon ju Biologie, hat Koleopterologie. Ju Entomologie, dät biologiske Deelgebiet fon aal do Insekte, befoated sik ook mäd do Ruste. Al in ju Midde fon dät 19. Jierhunnert häd C. G. CALWER ne Touhoopefoatenge fon juns Themoa unner dän Noome "Die Naturgeschichte der Käfer Europas" skrieuwen un Alfred Russel Wallace sammelde in ju Malaiiske Inselgruppe (däälich:Indonesien) Ruste fon ju Familie Cerambycidae. Leeter, 1895 bit 1899 häd L. GANGELBAUER sien "Käfer Mitteleuropas" in tjo Beende skrieuwen, man sunner Bielden. 1908 bit 1916 koom "Fauna Germanica - Die Käfer des deutschen Reiches" fon EDMUND REITTER hääruut, ne Oarbaid, ju uk däälich noch bie fuul Wietenskuppere as seriös un nit feroalerd jält.
Määrkmoale
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Do Ruste sunt in n Fergliek mäd uur Insekte relativ eenhaidelk in 't Uutsjoon. As aal Insekte hääbe jo n Chitin-Buutenskelett, wät normoal bie Ruste besunners häd is, bloot bie n poor Uutnoamen, as do Cantharidae (düütsk:Weichkäfer) un do Malachiidae (Düütsk:Zipfelkäfer), is düt Buutenskelett wook. Ju Grööte is variabel: So sunt do bee grootste Ruste, Titanus giganteus (düütsk:Riesenbockkäfer) un Dynastes hercules (düütsk:Herkuleskäfer) uut Suudamerikoa, mäd, allebee, 17 cm, fuul gratter as do Ruste, do wie normoal so in Middeleuropa kanne. Uunwoarskienelk litje Oarde rakt dät toun Biespiel bie do Tiliidae (düütsk: Zwergkäfer) mäd ne Loangte fon 0,25 bit 1,3 mm. Uut disse Familie rakt dät moor as 100 Oarde uk in Europa[1]
| As Biespiel foar do Ruste kon me hier Loricera pilicornis (düütsk:Schwarzer Krummhornkäfer) sjo: | |
|
 |
| Bielde 1: Bupperkaante | |
| |
| Bielde 2: Unnerkaante | Bielde 6: Unnerkaante fon dät Bääterdeel (Abdomen),gjuchts deelwiese kolorierd gräin:Bääterhufte 1,2,…6: Abdominalsternite Dät eerste Abdominalsternit is bloot siedelk tou sjon |
 | |
| Bielde 3: Siedelke Ansicht |  |
 | |
| Bielde 4: Taastere | |
 |
Bielde 7: Faanderbeen fon dät Montje buppe: juu Unnerkaante deerunner: siedelk fon binne gesäin gjuchts: Eende fon juu Skiene mäd Putsslits Mitte:1.-3. Tarselid mäd Hafthiere links:4.dät lääste Tarselid (Klauelid) |
| Bielde 5: Frontoalansicht | |
 | |
| Bielde 8: Middelbrust-Unnerkaante, skroad gesäin, Kopie gjuchts deelwiese kolorierd bruunelk jeel: deelsloain Deel fon do Juukedäkken gräin: Epimer fon juu Middelbrust jeel: siedelke Begränsenge fon juu Middelhufthööle rood: Midde fon dät Been, Middelhufte, Stiltering, Deel fon dän Stilte | |
  |
  |
| Bielde 9: Muulereewen (Reitter) links: Buppekeeuwe gjuchts: Unnerkeeuwe |
Bielde 10: Muulereewen (Reitter) links: Buppelippe gjuchts: Keeuwe, Tunge, Lippentaaster |
 | |
| Bielde 11: Moade (uut Reitter, Fauna Germanica) | |
Die Thorax
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Die Thorax (Brustousnit) is n bitje uurs apbaud as bie uur Insekte. So sunt do tjo Segmente (Prothorax, Mesothorax un Metathorax an juu Bupperkaante ferwoaksen, an juu Unnerkaante innerdoat nit, man deer sunt Ferlaangerengen fon do Segmente, wiertruch dät n bitje ferbiesterjend uutsjucht.
Do maaste Ruste hääbe two Poore fon Juuken: Do Elytren un do normoale Juuken. Fuul uur Insekte hääbe uk Faander- un Bääterjuuken, man bie do Ruste (bie uur Insekte bloot as Uutnoame) sunt wäide do Faanderjuuken nit moor as Juuken, sunnern as Skuts foar do gjuchte Juuken bruukt. N Fergliek mäd juu Ieme, juu nit tou do Ruste, sunnern tou do Hymenoptera (düütsk:Hautflügler) heert : Iemen hääbe innerdoat uk two Poore fon Juuken, man bie juu Ieme sunt do Faanderjuuken uk kloor un sogoar fuul gratter un wichtiger, do Bääterjuuken fon ne Ieme sunt deerjuun gans littik.
Faawen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
. Do Faawen fon Ruste sunt fon Oard tou Oard unnerskeedelk. Oafte rakt dät in ne Oard sogoar een typiske Faawe, un ieuwenske disse Faawe noch n poor Varianten. Sukke Varianten naamt me Aberratione, un gnauer uum dät fon ne Foarmaberration (aberratio sculpturae) tou unnerskeeden, "aberratio coloris". Ne Aberration, juu wiet is, hat Albinismus (mongs is dät uk Leuzismus af Leukismus, man nit bie Ruste), ne roode hat Rufinismus un ne swotte Melanismus. N Diert häd sunne Aberration, wan et tou fuul af tou min Pigmente häd.
Wällen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Oankelde Ätterwiese
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- ↑ Fauna Europaea Fauna Europaea (Memento fon dät Originoal fon dän 1. Oktober 2007 in't Internet Archive) Info: Der Archivlink wuude automatisk ienföiged un noch nit uurpröiwed. Jädden pröiwje dät Originoal un dän Archiv-Link ätter ju Ounwiesenge un nieme düssen Beskeed ruut.
- Karl Wilhelm Harde, František Severa: Der Kosmos Käferführer KOSMOSnaturführer ISBN-13: 978-3-440-10617-4 ISBN-10: 3-440-10617-9
- Edmund Reitter: Fauna Germanica Die Käfer des deutschen Reiches ap CD (Digitale Bibliotäike) ISBN 3-89853-534-7