Pruning (Neuronale Plastizität)

Mäd dän Uutdruk Pruning (Outakjen) of synaptiske Pruning wäd in ju Neurofysiologie dän Prozess ountjut, wierbie eer bildede synaptiske Ferbiendengen wier uungedäin moaked wäide. Pruning is deeruume dät Juunstoalde fon Synaptogenese. Dät 'Wächsnieden' fon eer anlaide synaptiske Ferbiendingen geböärt spontoan en is toun grooten Deel ju Foulge fon dät nit Aktivierjen, also dät nit Bruuken deerfon. Pruning is oawers n natüürelken un noodweendigen Prozess, deeruum dät dät ju Bildenge fon tjoonelke Nätwierke in dät Näärwensystem muugelk moaket, do der beoantwoudje an ju Äntwikkelenge fon Kunde un Geskikkelkhaid. In dän Sin sunt Pruning un Synaptogenese komplementär. Me kon dät so betrachtje, as wan Synaptogenese suurget foar dän Apbau fon dän grootsten Taal muugelke Ferbiendengen un dät synaptiske Pruning suurget dät do nit bruukte muugelkhaide uk fysiologisk wächsnieden wäide.

N typisken Ansicht fon ju Synapse. Bie Näigeboorene un Puppen konnen do fulkeemen wächsnieden wäide uut hiere Struktur, as ju tou groot of tou uumfoatjen wuuden is. Ju wäd dan ärsät of anpaased an uur, moor effiziente Konfiguratione.

Bie de Gebuurt häd ne Braingezelle sowät 2500 Synapsen. Ju Taal hööget sik ap bit sowät 15.000 pro Zelle bie n Bäiden fon tjo Jiere. Juun me uutwoaksen is, sunt fon aal do Ferbiendengen sowät n Haaldeel wächsnieden in Foulge fon Pruning.

Pruning belukt sik apfaalend ap dät Anleeren fon Sproakfäiegaid. Ne näigeboorene Litje kon aal Sproakluude unnerskeede, do der in gliek wäkke Sproake foarkuumen dwo. Fon hier säkste Mound bit tou een Jier wäide do Luude fon ju Määmesproake ap maaste heerd un registrierd un tougliek nimt truch Pruning ju Ämfiendelkhaid läiweloa ou foar Luude, do der nit in ju Sproake uumetou foarkuumen dwo. N bekoand Biespil is die Unnerskeed twiske r un l bie Japaniske Bäidene, of die Unnerskeed die wie nit heere dwo twiske do fuule Chinesiske a-Luude of do ferskeedene Indiske s-Luude.

Ju Feranloagenge fon dät Sjofermuugen is fääre n Biespil, in dät Pruning ne Rulle spielt. Dät moaket dät ju Woarniemenge fon ‘betjuudengsloose’ Doaten ounimt un ferswint tougunsten fon ju Woarniemenge fon Dingere, do der beleeken ap ju Uumgeebenge wichtich sunt. Me kon kweede, dät Pruning biedrächt tou ju Fäiegaid, dät Noodweendige tou unnerskeeden.

Literatuur

• Abitz, Damgaard et al. 2007 Excess of neurons in the human newborn mediodorsal thalamus compared with that of the adult, Oxford, Oxford Journals [1] (Creative commons license)
• Margriet Sitskoorn, Het maakbare brein, Bert Bakker/Amsterdam, 2006. ISBN 978 90 351 3036 4
• Gal Chechik & Isaac Meilijison, 1999 Neuronal Regulation: a mechanism for synaptic pruning during brain maturation Israel:Stanford Journals [2] (Geen licentie gespecificeerd)