Heliand
Mäd Ounteekengen foar ju naiste Uutgoawe.
Heliand betjut “Hailand”. So wäd dät Gedicht naamd, dät in uus Gestrich skrieuwen weese skäl twiske 814 un 840, also unner Korl dän Groote sien Ätterfoulgere. Dät is wäil gans oold, man daach sunt two ganse Hondskrifte deerfon bewoard blieuwen. Dät sunt C, die Cottonianus, in dät britiske Museum in London, un M, die Monacensis, fröier in Bamberg. Dan sunt uk noch n poor litjere Stukke bewoard blieuwen, sodät dät Gedicht wül oarich bekoand weesen hääbe mai. Do Hondskrifte sunt uk aal goarnit gans gliek.
Gebruuk un Sproake[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Me toankt, dät dät Gedicht bruukt wuuden is uum uus Foaroolden mäd ju kristelke Leere bekoand tou moakjen. Fielicht deeruum is dät uk in jusälge Stiel skrieuwen as do heedenske Häldenläidere.
Apfaalend is, dät et nit riemet as wie gewoond sunt. Jo soachten dät moor in mächtige Beskrieuwengen, oafters twäie of träie dätsälge bäätenonner in uur Woude. Fluch bie dät Foardreegen is wisse uk weesen, dät do betoonde Silwen fon aan Sats oafters mäd jusälge Bouksteeuwe ounfange: giboran an Bethleem barno, cuninge craftigost usw. Dät naamt man Stoabriem.
Ju Sproake lät n bitjen ap Seeltersk: quad he = kwad hie, liohta = ljoachte, barn = Bäiden, aftar = ätter usw. Man an uur Dingere kon me sjo, dät nit ju seelter Sproake, man eer dät Platdüütske disse sonaamde ooldsaksiske Sproake äntstamt, wan ju seelter Sproake uk fuul fon do oolde Woude bewoard häd.
Biespil[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Hierbie reeke wie n Stuk uur ju Gebuurt Christi ätter dän Monacensis. Deertwiske in skeeuwe Bouksteeuwen ju Uursättenge in Seeltersk. Ju is so moaked, dät me fluks do Woude wierkoant, eer as ju gjuchte Betjuudenge. đ wäd uutspreeken as ängelsk th, uu as ängelsk w; â, ê, î, ô un û sunt loange Vokoale, fielicht as seeltersk aa, ee, ie, oo/oou, uu.
356 Thô giuuêt im ôc mid is hîuuisca
- (Do Booden fon n Kaiser) do besoachten him uk mad sien Fjundskup:
Ioseph the gôdo, sô it god mahtig
- Joseph dän goude, so dät God machtich
uuldand uuelda: sôhta im thiu uuânamon hêm,
- waltjend wüül: soachte him ju glansjende Heemat
thea burg an Bethlehem, thar iro beiđero uuas
- ju Buurich in Bethlehem, ju fon hier bee waas
thes heliđes handmahal endi ôc thera hêlagun thiornun,
- fon dan Häld ju Gjuchtsteede un uk fon dät hälge Wucht,
Mariun thera gôdun. Thar uuas thes mâreon stôl
- Maria ju goude. Deer waas fon dän Berüümden die Stoul
an êrdagun ađalcununges,
- in eer Deege Oadelköönich,
Davides thes gôdon, than langa the he thana druhtskepi thar,
- David die goude, soloange as hie de Heerskup deer,
erl undar Ebreon êgan môsta,
- as Mon unner do Hebräen hääbe kuude,
haldan hôhgisetu. Siu uuârun is hîuuiscas,
- hoolde dän hooge Sit. Jo wieren siene Fjunde,
caman fon is cnôsla, cunneas gôdes
- keemen fon sien Geslächt, fon goud Geslächt
bêđiu bi giburdiun. Thar gifragn ic, that sie thiu berh tun giscapu,
- bee bie Gebuurt. Deer fräigje iek, dät jo ju glansjende Skäppenge
Mariun gimanodun endi maht godes,
- Maria mooneden un Macht Goddes,
thar iru an them sîđa sunu ôdan uuarđ,
- dät hier ap kju Wiese dän Suun roat wäd,
giboran an Bethleem barno strangost,
- bädden in Bethlehem dät stäärkste Bäiden,
allaro cuningo craftigost; cuman uuard the mârio
- fon aal Köönige die kräftichste: kuume wäd die Begjucht
mahtig an manno lioht, sô is êr managan dag
- mächtich int Lucht fon do Ljuude, so deerfon fröier moonige Dai
biliđi uuârun endi bôgno filu
- Glieknis wieren un Teeken fuul
giuuorden an thesero uueroldi. Thô uuas it all giuuârod sô
- wuuden in disse Waareld. Do waas et aal weer wuuden soo,
sô it êr spâha man gisprocan habdun
- so et eer klouke Monljuude spreeken hieden
Sjuch uk[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
- De Heliand as [Luisterboek]
- Heliand und die Bruchstücke der Genesis, Reclam 3423, 1989. (Uursättenge ap Düütsk).