Brookmer Gjucht
N Biespil fon do ooldfräiske Gjuchtshondschrifte is dät Brookmer Gjucht, so as die Gäistelke Osbrond dät 1345 apschreeuw.
Originoal
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
Transkription
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Thit ist thiu forme kere, ther Brocmon ekeren hebbath, thet hira rediewa skelin thingia hira ierim vt andene ende.*Alsa tha rediewa alra erest on gungath, and to hape kemen send, sa skelen hia al vnder ena suera eta mena loghe oppa sancte Iacobe, thet hia buta penningum and buta bedum helpa skele tha erma alsa tha rika, and tha fiunde alsa tha friunde.*And sprecma thene rediewa on vmbe tha lessa meyde ief vmbe tha marra, sa vndgungere mith sex monnum, vnder tha forma and vnder tha other berninghe, and hi se selva thi soginda. And thi talemon wite tha sibbe, ther vr thene sueren heth, ther tha werde leda skel mith sex ethum; and thi talemon vndvnge ac alsa vmbe tha meyde; and tha redieua driwe thet riucht forth fon tha talemonnem, ther thenna weldech send. And hveder sa tha redieua, io{f}tha talemonne, thius werde brech, sa reke hi the liudum achta merch, and tha rivchtrum ene halwe hageste merk; and thi clagere bisvere sine meyde. And ne driuath tha talemon iof tha redieua thith riucht naut forth, sa geie hia mith achta mercum. **Hwersa ma sprech vmbe werna, hia se lessa ieftha marra, and se biiecht tofara sine eyne redieva, therse vnder stonde inna there herna, and hi alsa rede; sa drive hise withe bi achta mercum, and tha tuene mith him stonde; and neth hise naut, sa se hi urleren.
**[In dän Raant stoant:] Fon w{er}nim {bi}iecht.
[Litje Striepe buppe n Bouksteeuwe tjuude ap Oukuutenge, t.B. brocm~o = brocmon]
Uursättenge ap Seeltersk
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Dit is ju eerste Kür, ju der Brookmonljuude wääld hääbe, dät hiere Räidreekere {=Gjuchtere} schällen tingje hiere Jier-Riem uut an dän Eende {=Gjucht hoolde hiere Jieresfrist tou Eende}.
- Ieuwenso do Räidreekere aller eerst oungunge, un touhoope keemen sunt, so schällen jo aal under eene {=aal mädnunner} swööre ap dät meene Louch {=ju meenskuppelke Fersamlengssteede} ap Sänt Jookub, dät jo buute Pännige und buute Bidden {=sunner sik besteete af bidje tou läiten} hälpe schällen do Rieke just as do Äärme, un do Fäinde juust as do Früünde.
- Un spräkt me dän Räidreeker oun uum ne minnere Miete of uum ne grattere {= weegen (dät Ounniemen fon) n litjer of gratter Geschoank}, dan äntgunge hie dät {= bewiest hie sien Uunscheeld} mäd säks Monljuude {do foar him Eed laistje}, in ju eerste un twäide Fädderskup {=Fäddere un Grootfäddere}, un hie sälwen die soogende. Un die Toalemon wiete ju Sibbe, deer uur dän swöörd häd {= ju Ferwantskup schäl dän Kontrolleur amtelk betjuuge, die der swöörd häd uur (touständich is foar) dän}, die dän Bewies mäd säks Eede fiere schäl; un die Toalemon mout uk ap ju Wiese sien Uunscheeld bewiese fon Besteetenge un do Gjuchtere, do dan in dät Amt stounde, schällen dät Gjucht fon dän Toalemon truchfiere. Un wan dät äntweeder dän Räidreeker of die Toalemon nit glukket {do säks Monljuude bienunner tou kriegen}, dan reeke hie do Ljuude oachte Maak un do Gjuchtere n hoolwen hoochste Maak; un die Kloager beswööre sien Kloage weegen Besteetenge. Un fiere die Toalemon of do Gjuchtere dit Gjucht nit truch, so schällen jo mäd oachte Maak büüsje.
- Ju Anärkannenge fon (wierroate of wieruume tou reeken) Pounde.
Wan me weegen Pounde, jo sunt gratter of litjer, Kloage ienbrangt un foar sin oaine Gjuchter, dän sien Gjuchtsboarkaid in dät Unnerbetsirk jo unnerstounde, un hie kwäd uk so, so bedrieuwe hie bie oachte Maak Stroafe ju Touräächgoawe deerfon, wan twäin (fon do träi uurige Betsirksgjuchtere) him bietreede. Un häd hie {=die Bekloagede} do {Pounde} nit, dan is hie ferlädden {= is sien Scheeld bewiesed}.
Dät gungt deer uume, dät do Gjuchtere dät ganse Jier Gjucht ouhoolde, dät jo sik nit besteete läite un dät jo aal Ljuude gliek behonnelje. Un dät wäd dan juristisk ousicherd, sowied jo dät domoals kuuden. Die Text is gans stuur tou ferstounden, man dät gungt wät lichter, wan me weet, dät ju Weerhaid nit fuunen wuude truch Unnersäikengen, man truch Eede fon Hälpere. Die der genouch Hälpere hied, kuud also altied winne, man deermäd wuuden dan daach Konflikte löösd sunner Kriech. Bie n "Maak" honnelde dät sik uum ne ganse Masse Jäild (n Maak waas 2/3 Puund Sälwer).