Wältext fon Siede Seedelsbierich bekiekje

{{Universele ynfoboks täärp
| namme                       = Seedelsbierich
| ôfbylding                   = Kirche-Sedelsberg.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 270px
| ôfbyldingstekst             = Ju Katoolske Säärke in Seedelsbierich
| ynwennertal                 = 3.296 
| oerflak                     = 
| befolkingstichtens          = 
| stêdekloft                  = 
| hichte                      = 
| lân                         = [[Düütsklound]]
| bestjoerlike ienheid 1      = Buundeslound
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Läichsaksen]]
| bestjoerlike ienheid 2      = Loundkring
| namme bestjoerlike ienheid 2= [[Loundkring Kloppenbuurich|Kloppenbuurich]]
| bestjoerlike ienheid 3      = Meente
| namme bestjoerlike ienheid 3= [[Seelterlound]]
| boargemaster                = 
| stêdsyndieling              = 
| stifting                    = 
| postkoade                   = 26683
| tiidsône                    = [[UTC]] +1
| simmertiid                  = [[UTC]] +2
| koördinaten                 = 
| webside                     = 
}}
[[Bielde:Huus-Seedelsbierich.jpg|thumb|right|250px|Aan fon do eerste Huuse in Seedelsbierich]] 
[[Bielde:Sed-Schule-1923.jpg|thumb|250px|Ju katoolske Skoule uut 1905 in dät Jier 1923]]
[[Bielde:KindergSedelsb.jpg|thumb|250px|Bäidenstuun]]
[[Bielde:Kirche-ev.jpg|thumb|250px|Ju Evangeelske Säärke]]
[[Bielde:Nikolausfereen fon Seedelsbierich.jpg|thumb|250px|Sunnerkloas uunerwains in Seedelsbierich]]
'''Seedelsbierich''' is n Täärp in dät Suude fon [[Seelterlound|Seelterlound]]. Dät waas fröier ne litje Buurskup fon [[Skäddel]]. Däälich woonje 2.950 Moanskene in Seedelsbierich. Suudelk fon Seedelsbierich bildet dät [[Kustenkanoal]] däälich dät suudelke Skeed fon Seelterlound. Dät Täärp un do naiste Buurskuppe bildje touhoope Seedelsbierich: [[Seedelsbierich-Kolonie]], [[Hällene|Hällene I  un Hällene II]], [[Fäärmesound]] un [[Heeselbierich]]. Suudelk fon Seedelsbierich lait noch ju Siedlenge [[Muddebierich]].
 
== Noome ==
"Seedelsbierich" wäd uk "Seeidelsbierich" af "Säidelsbierich" skrieuwen, af as doo [[Strukelje]]r kweede, "Säidelsbäirch", ([[Düütsk|Düütsk]] "Sedelsberg" af "Saterland-Sedelsberg"). Die Noome is fielicht tou ferkloorjen as "Bierich mäd n Seedel", wier *''Seedel'' dan sofuul hat as "Sitz" af "Woonsteede".
 
== Geskichte ==

Seedelsbierich is dät jungste Täärp in dät hüütige Seelterlound. Do eerste Ienwoonere hääbe sik deer in 1803 deellät.

Bie de Gebietsreform fon 1974 wuuden [[Skäddel]] un Seedelsbierich mäd do Meenten [[Roomelse]] un [[Strukelje]] tou ju [[Seelterlound|Meente Seelterlound]] touhoopefoatet.

In dät Suude ieuwenske dät Kustenkanoal lait ju "Abfalldeponie" fon dän noudelken [[Loundkring Kloppenbuurich]].

==Skoulen==
===Katoolske Skoule=== 
Ju katoolske Skoule wuud 1861 gruundet, die eerste Koaster waas Heinrich Hollinden. Unnergjucht waas in ne Hierkoamer fon Heinrich Wimberg (däälich dät Butzhuus). Eerste wieren deer 21 Bäidene. 1863 wuud deer ju eerste Skoule baud, ju waas 30 qm groot. 1876 wieren deer 25 Bäidene bie Koaster Ahlrichs in dän Unnergjucht. 1900 wieren deer touhoope mäd do Bäidene uut Heeselbierich 39  Sköilere.

Ju oolde Skoule wuud 1905 ferkooped un deer wuud 1906 ne näie Skoule baud, ju deer däälich noch stound. 1923 wieren deer 76 Sköilere und deer wuud ne twadde Klasse iengjucht. Läter wuud ju Skoule fergratterd und dät waas ju Katoolske Foulksskoule Seedelsbierich. 

Däälich is dät ju Astrid-Líndgren-Gruundskoule. Deer sünt 8 Klassen mäd 153 Sköilere (2011). Der sünt 10 Koastere. Die Laiter is Manfred Nawrath. Ap n 1. Oktober 2011 hääbe do dät 150-jierige Bestounden fon ju Skoule fierd..

===Evangeelske Skoule===
In ju katoolske Skoule wuud 1932 ne Klasse foar evangeelske Sköilere iengjucht. 1949 keem deer ne twadde Klasse bie. 1958 wuud ne oaine evangeelske Skoule mäd two Klassen foar 248.000 DM baud. Ju evangeelske  Skoule wuud ap n 1.8.1969 sleeten un do Klassen wuuden noch bit toun 1.8.1982 fon ju Hauptskoule in Sedelsbierich nutsed. Ju Skoule is ferkooped.

Do Koastere bie ju evangeelske Skoule wieren:

'''Laitenge:''' <br>
* 1932 - 1938: Karl Kruse
* 1945 - 1947: Krüger
* 1947 - 1950: Richard Freek
* 1950 - 1955: Jakob Becker
* 1955 - 1958: Hans Ziß
* 1958 - 1969: Werner Meister (bie Koaster Meister wieren 46 Sköilere in ne Klasse)

'''2. Koaster:''' <br>
* 1949: Gerhard Adler
* 1952: Joh. Mennenga
* 1954: Hans  Karl Ziß
* 1955: Lina Kerl
* 1958: Manfred Hemken
* 1964: Reinhild Rahle
* 1967: Horst Droste (bie Koaster Droste wieren 49 Sköilere in ne Klasse)


 
==Säärken==
* Fon 1929 bit 1936 stuud ju Noodsäärke fon ju kathoolske Säärkemeente Seedelsbierich an ju Koloniesträite. 
* 1936 wuud ju näie Säärke St. Petrus-Canisius in dät Täärp baud. Ju häd Plats foar 500 Ljuude.
* In Seedelsbierich stound uk ju evangelske Trinitatis-Säärke fon ju Säärkemeente [[Ait]] un deer is uk ne Baptistenmeente.

== Sproake ==
In 1890 boalden in Seedelsbierich 56 Ljuude fon do 89 Seeltersk, of 62,9%.
1995 wieren dät noch 9,6% (man daach noch 283 Ljuude).

Die groote Apgong koom as deer ätter dän [[Eerste Waareldkriech|eerste Waareldkriech]] Familien uut [[Pommern|Pommern]] deelsät wuuden. Deeruum wäd deer nit fuul Seeltersk boald.

== Bedrieuwe ==
* UNLAND GmbH Seedelsbierich - Moaket Gardinen un Stoffe 
* [[Moorgut Seedelsbierich]] in Hällene
* Abfalldeponie
* Ferskäidene Hondwierksbedrieuwe

== Bädden in Seedelsbierich ==
* Hermann Tellmann (Buurmäster fon ju Meente Skäddel fon 1961 - 1968)
* Hermann Knelangen (Buurmäster fon ju Meente Skäddel fon 1968 - 1972 un fon ju Meente Seelterlound fon 1974 - 1981)

== Literatuur ==
* Paul Kollmann, ''Der Umfang des friesischen Sprachgebietes im Grossherzogtum Oldenburg'', Zeitschrift des Verein für Volkskunde, 1, Berlin 1891:377-403. 
* ''Das Saterland und das Saterländische'', Autor: Dieter Stellmacher, Verlag: Florian Isensee GmbH, 1998, ISBN 3-89598-567-8
* Theo Griep, ''Die Besiedlung des Dorfes Sedelsberg'' (ap Düütsk), 2002. 

==Ferwiesengen==
{{Wikisource|Seelter Seeken#Woo Seedelsbierch apsteen is|Woo Seedelsbierch apsteen is}}

<gallery>
Bielde:Notkirche.jpg|Ju Noodsäärke fon Seedelsbierich stuud fon 1929-1936 an ju Koloniesträite
Bielde:Sed-Schule-1863.jpg|Ju eerste katoolske Skoule uut 1863

</gallery>
{{Wälle|Angoawe=
<references />

* Franz Dwertmann: Das grosse Sterben der kleinen Schulen, Vechtaer Druckerei und Verlag, 1984, ISBN 3-88441-025-3 
* [http://www.nwzonline.de/Region/Kreis/Cloppenburg/Saterland/Artikel/2700936/Der-erste-Lehrer-kam-1861.html Gruundskoule Seedelsbierich fiert 150-jierich Bestounden] (NWZ 29.9.2011)
}}

{{Seelterlound}}
{{Bauwierke in Seelterlound}}

[[Kategorie:Seelterlound]]
[[Kategorie:Täärpe un Buurskuppe in Seelterlound]]