Ruslounddüütske
Ruslounddüütske sunt Düütske, do der in dän Loop fon ju Geschichte ätter Ruslound uutwonderden, as uk hiere Ätterkuumen, do in leetere Tied toun Deel wier ätter Düütsklound koomen.
Ju Uutwonderenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Die ruske Zar Päiter I. (die Groote) (1689-1725 liet ju näie Haudstääd Sankt Päitersbuurich baue (1703), wier fon nu an do maaste fon do wonnene Fäkljuude woonde, wierunner fuul Düütsk-Balten. Unner sien Ätterfoulgere noom ju düütske Ienfloud noch tou. Ministere un Räidreekere koomen uut Düütsklound un ju Zarenfamilie fon do Romanows miskede sik mäd uur europäiske Huuse. Ju düütske Katharina II. (1762-1796) fertried as do Härskere in Prüüsen un Aastriek dän apkläärden Absolutismus un föärderde as do ju Kolonisation fon innerstoatelke, bolde nit bewoonde Gestriche, uum so n haager Befoulkerengswoaksdum tou beloangjen un deertruch gratteren Macht un Riekdum foar dän Stoat.
Foarallen in düütske Fürstendumme wuuden do Ljuude fon do Ferspreekengen lokked, do Katharina II. truch hiere Anwierwere in Saitengen un Säärken ferspreede liet. Deertou koomen do Foulgen fon dän Soogenjierige Kriech (1756-1763), wierunner foarallen do Bewoonere fon dän Rhienprovinz, Noudbayern, do hessiske Gebiete un juu Palts tou lieden hieden.
Al in do Jieren 1764-1767 wonnerden rund 30.000 Düütske (un deerbie n litjeren Antaal fon Frantsoosen, Niederloundere un Sweden) ätter Ruslound uut. Dät wieren stuure Raisen, do der dan oafte eendeden in de Wöiste, wier jo sik näi Lound anmoakje moasten. So äntstuuden düütske Ansiedlengen in do Gestriche fon dän Wolga un ju Swotte See, wierbie sik dät juun Eende fon dät 19. Jierhunnert al uum 400.000 blw. 270.000 Ljude hondelde.
Stuure Uumstände
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Truch ju ‘Germanisierenge’ un ju relative Wäilhääbendhaid fon do Koloniste äntstuud in Ruslound ne düütskfäindelke Stämmenge, ju al siet 1914 tou anti-Düütske Mäiträägele fierden. Ju Sproake wuud unnerdrukt un moonige Ljuude wuud dät Lound ounuumen un wuuden ferdrieuwen of ätter Sibirien deportierd.
In do Jieren 1932/33 koom dät dan as Foulge fron ju Kollektivierenge tou ju groote Smoachtegaid un ätter dät do Nationalsozialiste in Düütsklound dän Macht griepen hieden, wuuden do Düütske in Ruslound as binnere Fäinde betrachted.
Ätter Ounfang fon dän twäiden Waareldkriech wuuden moor as 1.200.000 Ruslounddüütske äntspreekend dän Ärlass fon dän Bupperste Sowjet fon n 28. August 1941 binne eenige Wieke deportierd ätter dät Aaste. Soo wuuden September-Oktober 1941 juun 439.000 Düütske (Wolga-Düütske un fon Saratov un Stalingrad Oblast) deportierd ätter Kazakhstan, Krasnoyarsk and Altai Krais, un Novosibiksk un Omsk Oblaste [1].
Uutraise ätter Düütsklound
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Eende fon do 1960er Jiere wuud ätter n Oukuumen fon Willy Brandt ju Uutraise muugelk, foarallen wier sik dät uum Familientouhoopefierenge hondelde. Eerste in do 1980er Jiere un foarallen ätter ju Aplöösenge fon ju Sowjetunion wuuks ju Taal foan do Uutsiedlere an bedruuch jiereloang 200.000 pro Jier, wierbie Midde 1990er Jiere uk nitdüütske Famielienangeheerige mee ätter Düütsklound koomen. Siet eende 90er Jiere nimt ju Antaal fon Ienraisjende fon Jier tou Jier stäärk ou. Daach lieuwje noch sun 800.000 Ruslounddüütske in ju Ruske Föderation, wierfon alleene 350.000 in Sibirien.
Iengliederenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Dät Touluuken fon do Leetuutsiedlere in do 1990er Jiere fierde hier un deer tou Probleme, deer eenige Gemeenden in Niedersaksen (Molbiergen, Wäidelte, Belm), Baden-Würtembierich, Hessen un Bayern wied uurproportionierd betroffen wieren. Dät koom deerhäär, dät sik ganse Täärpe in Düütsklound ap ne bestimde Steede ansiedelden. Ju Iengliederenge wuud deertruch sturre, dät n grooten Andeel fon do Ruslounddüütske neen of man litje Kunde fon ju düütske Sproake hiede. Daach äntwikkelt ju Moortaal fon do jungere Ljuude sik hier goud.
In Molbiergen is dän Haaldeel fon ju Befoulkenge Ruslounddüütsk, man uk Seelterlound kreech in Roomelse n oarigen Andeel, maast uut Omsk. Fuul fon do Ruslounddüütske sunt evangelisk; sun 500 fon do Gemeentegliede fon ju evangeliske Säärke Idafeen sunt Uutsiedlere uut ju fröiere Sowjetunion un woonje maast in Seelterlound [2].
Sjuch uk
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- Länderreport - Russen auf dem platten Land.
- "Russlanddeutschen waren ein Glück für uns".
- Schicksalswege.
Literatuur
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- Friedrich W. Stallberg, Russlanddeutsche als Kleinstadtproblem — Thematisierungsformen im Spannungsfeld von Integrationserwartungen und religiös bedingter Isolation. VS Verlag für Sozialwissenschaften, 20080. ISBN 978-3-531-15749-8 (Print) ISBN 978-3-531-90879-3 (Online).