Lucius Cornelius Sulla Felix

Uut Wikipedia
Roomske Munte mäd ne Oubieldenge fon Sulla

Lucius Cornelius Sulla Felix (* uum 138 f.Kr.; † 78 f. Kr., oafter kuut Sulla naamd, waas n roomsken Politiker, Fäildheer un Diktoator in ju Tied fon ju leete Roomske Republik. Hie waas n extreemen Optimoat un geen blouderch juun do Populoaren foar.

Wäidegong[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]

In ne Tied ju Roomske Republik truch Korruptsjoon un Twistegaiden uum Loundferdeelenge un Burgergjucht in ne läipe Lääse keemen waas, moakede Sulla Karriere as Fäildheer. As Quaestor fon dän Fäildheer Gaius Marius be'eendede hie (so as hie dät deerstoalde, Marius saach dät uurs) dän Jugurthinisken Kriech un wuude ätter sien Ärfoulge in dän Buundes-Nooten-Kriech foar'n Consul foar dät Jier 88 f. Kr. kädden.

Uumdät hie sien Interessen as Konsul nit goud truchsätte kuude un buppedät fon sien Juunstriedere betruued wuude, marskierde hie in dät sälge Jier noch mäd sien Troppen ap ju Stääd Room. Masse fon sien Uppermonljuude ferwäigerden, deer mee tou moakjen, man hie diede dät daach un stoalde dät as Räddenge fon dän Stoat deer. Do Roomske Befäästigengen kuuden sunne groote un stäärke Armee nit ouhoolde.

Hie befuul dän Senoat, tweelich Ljuude uut ju politiske un militäriske Fierenge fon do Populoaren tou Stoatsfäinde tou ferkloorjen un tou ju Säikenge un Waigjuchtenge uuttouroupen. Niep nuumen doarste hie dät goarn't, sunner dät Foulk tou fräigjen un Swäddene ien tou sätten. Sulla sin Juunstrieder Publius Sulpicius Rufus wuude griepen un uumebroacht, do Gjuchte, do hie moaked hiede, ferloosen hiere Gultegaid. Hie hiede Sulla t.B. dän Bupperbefeel in dän Eersten Mithridatisken Kriech äntleeken. Marius deerjuun kuude in ju Provins Africa äntkuume.

In 87 f. Kr. look Sulla mäd sien Troppen juun Mithridates. Die stoalde sik as Befräier fon Griechenlound juun do Roomske deer un hiede in't Jier deer foar mäd dän Bloudbefeel fon Ephesos tachentichduusend Roomske un Italikere doodje lät, uum sien Kriechskassen ful tou moakjen. Die Kriech duurde bit 84 f. Kr. dan wuude n Free sleeten, die apgruunde fon dän binneren Twist in Room Foardeele foar Mithridates bood.

Nu kuude sik Sulla wier dän Kamp juun sien binne-politiske Juunstriedere ferskrieuwe. Hie look sien Troppen wieruume ätter Italien un marskierde in 82 f. Kr. foar dät twäide Moal ap Room.

Ätter ju Uurwinnenge in dän Burgerkriech liet sik Sulla noch in't Sälge Jier tou'n Diktoator moakje. Dät waas in Room foar bit tou säks Jiere legoal, unner ju Foaruutsättenge, dät die Stoat läip in Nood waas. Sulla fierde Proskriptsjoonen truch, dät hat, hie liet Liesten fon Juunstriedere aphongje, do fuugelfräi wieren un fon älkunaan uumebroacht wäide doarsten. Duusende roomske Oadelige wuuden in düsse Tied dooded. Sien Ferfoatengs-Reformen wüülen dän Senoat stäärker un demokroatiske Iengjuchtengen as dät Foulkstribunoat swäkker moakje. In 79 f. Kr. laide hie sien Diktoatuur deel un look sik in't Privoat-Lieuwend tourääch. In't Foulgejier stoorf hie.

Sien blouderge Heerskup kuude dän Ferfaal fon't Roomske Riek bloot foar kuute Tied aphoolde.