Eersten Ängelsk-Afghanisken Kriech
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
In dän Eersten Ängelsk-Afghanisken Kriech (1839 bit 1842 tou) waas aan fon do tjo militääriske Striede fon dät Britiske Waareldriek mäd dät Emiroat Afghanistan, do Ängelsk-Afghaniske Kriege. Do Briten ferfoulgeden in do Kriege dät Siel, hiere Foarmacht in düt Rebät seeker tou staalen un dät Machtstrieuwjen fon Ruslound Aphoold tou bjooden (Düssen Konkurrenzkamp is uk as The Great Game bekoand).
Ferloop
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Eerste Ärooberenge fon Afghanistan
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]In dät Jier 1837 eskalierden do ruske un britiske Interessen in aan Twist twiske dän Schah fon dän Iran un Dost Mohammed, dän Heersker fon Afghanistan. Lord Auckland, die britiske Generoalgouverneur fon Kalkutta, besloot deeruum mäd dät Manifest fon Shimla fon dän 1. Oktober 1838 Dost Mohammed outousätten un dän foarige Heersker Shoja Shah Durrani wier ientousätten. Uum düsse Aaskenge tjuudelk tou moakjen, marskierden in't Foarjier 1839 sowät 16.500 britiske un indiske Troppen mäd 35.000 Tjoonste un Foamieljen-Liede unner dän Befääl fon Generoal Keane uur dän Bolan-Pass ätter Afghanistan ien. Ap dän 23. November 1840 roate Dost Mohammed foar dän britiske Leeder William Hay Macnaghten tou un wuude ätter Indien in't Exil soand. Aan Deel fon do britiske Troppen wuude ouleeken un een Division unner dän Befääl fon Generoal Elphinstone bleeuw in Kabul.
Apstound juun ju britiske Besättenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]In dän Häärst 1841 begon aan Apstound juun ju britiske Besättenge. Wiehnoachten 1841 wuude Macnaghten fon Afghanen dooded, do uk ju Ferbiendenge twiske Kabul un Indien unnerbrieken. Ju britiske Division waas nu fon do Afghanen ienricheld un wuude so tou tällen beleegerd. Ap dän 1. Januoar 1842 unnerteekende Elphinstone nu aan Ferdraach in dän him Ferlof roat wuude, outouluuken. Deer moaste hie foar sien Woapen un Deele fon sien Foarroate oureeke.
Elphinstone lukt sik tourääch
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ap dän 6. Januoar 1842 begon Elphinstone, sik uut Kabul tourääch tou luuken. Siel waas, ju naiste Garnison in Dschalalabad, sowät hunnertfjautich Kilomeetere wäch, tou roakjen. Sowät soogentienduusend Ljuude, monken him 4500 Suldoaten, foulgeden him. Al bie dät Ferläiten fon ju Garnison wuden jo angriepen. Do Angriepe geenen fääre un ju toutälde Eskorte koom nit. Unnerwaiens koom dät tou moorere Ferhonnelengen un Elphinstone bleeuw as Jeesel tourääch. Ap dän 13. Januoar wuude die Räst fon ju Troppe (fieuwunsäkstich Mon) in ju Slacht fon Gandamak heel un aal fernäilt. Wäl nit uumebroacht wuude, wuude as Jeesel meenuumen un bloot säks kuuden äntkuume.
Twäide Ärooberenge fon Afghanistan
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]As Oantwoud ap dät, wät deer skäin waas, wuude een Stroafexpeditsjoon uutsoand. Two Armeen unner Generoal George Pollock un Generoal William Nott äntsätten in dät Foarjier Dschalalabad un Kandahar. Ätters marskierden jo ätter Kabul wai. In Kabul hiede unnerwiele Mohammed Akbar, aan Suun fon Dost Mohammed, die sien Boantje uurnuumen hiede, Shah Shuja uut ju Zitadelle fon Bala Hissar lokked un möärend. Ätter ju Iennoame fon Kabul sätten do Briten Shuja sin Suun ap dän Troon un räddeden do Jeesele. Die foarige Uppermon Elphinstone waas unnerwiele stuurwen.
Foulgen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ap dän 11. Oktober 1842 looken sik do Troppen uut Kabul un in ju Foulge uut Afghanistan heel un aal ätter Indien tourääch, ätter dät ju Britiske Aastindien-Kompanie tou dän Sluut keemen waas, dät een langere Besättenge tou freeselk un tou juur waas. Dost Mohammed koom ap sin Troon tourääch un heerskede bit sin Dood in 1863 tou.