Haploidie

Haploidie (oukuuted mäd "n", juun "2n" foar Diploidie) is juu Oainskup fon n Lieuweweesen (of ne oankelde Sälle) mäd aan Chromosomensats. Ne Sälle of n Lieuweweesen mäd düsse Oainskup is haploid.

Biespile

Bie fuul Lieuweweesen sunt doo Kiensällen (Gameten), also bie Dierte Säid- un Oaisällen, haploid, doo ganse Lieuweweesen oaber diploid, also mäd twäin Chromosomensatse, deeruum dät doo bee Chromosomensatse mäd doo bee Sällen fersmilte un juu Zygote, dät litje Lieuweweesen äntstoant. Dät rakt oaber uur Lieuwweesen, bie doo dät uk al moorsällige Gameten, sonaamde Gametophyten rakt. Blöimte-Sällen, doo monnelke Gameten fon fuul Plonten wäide al as Gametophyten beteekend, deeruum dät doo uut tjo Sällen bestounde. Doo konnen oaber uk gjucht groot wäide, as bie Moose, wier bolde dät ganse Gewäks haploid is, bloot juu Spoorenbol, die ap dät Gewäks sit, is diploid, also an Sporophyt. Uk bie ne Foone woakse Gametophyt (juu haploide Plonte) un Sporophyt (juu diploide Plonte) tichte apnunner: Juu groote Foone, aan Sporophyt, staalt truch Meiose haploide Spooren häär, wieruut die Gametophyt, die Foarkien, woakst, n haatfoarmich litjet Blääd mäd Wuttele, dät twäin ferskeedene Soarten fon Buulen häd: Antheridia (Sg:Antheridium) un Archegonia (Sg:Archegonium). In n Antheridium sunt Spermatozoiden, in n Archegonium is ne Oaisälle. Juu Plonte befruchted sik wäil maasttieds säärm un in't befruchtede Archegonium äntstoant juu litje Zygote, ne diploide Sälle, juu sik deeld un as Sporophyt gratter wäd un uut dän litjen Gametophyt hääruutwoakst, him bolde oarich uurraaget un wier tou ne groote Foone wäd. Eenige Foonen sunt sogoar polyploid.

Sjuch uk

• Diploidie Mäd twäin Chromosomensatse (2n)
• Triploidie Mäd träin Chromosomensatse
• Tetraploidie Mäd fjauer Chromosomensatse
• Pentaploidie Mäd fieuw Chromosomensatse
• Hexaploidie Mäd säks Chromosomensatse

...

• Polyploidie Gans algemeen mäd moorere Chromosomensatse